Α1-Α2 : ΙΣΤΟΡΙΑ

                           ΑΙΓΥΠΤΟΣ

       Αφού εξετάσαμε τον Αιγυπτιακό  Πολιτισμό  στην τάξη , ως έναν Παραποτάμιο Πολιτισμό και αφού μελετήσαμε το αντίστοιχο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίου με στόχο να μπορέσουμε να φτιάξουμε σημειώσεις  θα επικεντρωθούμε στην Αιγυπτιακή Τέχνη 

Α ΜΕΡΟΣ :

     "Ολοι ξέρουμε πώς ή Αίγυπτος είναι ή χώρα των πυραμίδων .  αυτών των πέτρινων βουνών πού ορθώνονται σάν ανεμοδαρμένα ορόσημα στον μακρινό ορίζοντα τής Ιστορίας. Μόλο πού φαίνονται απόμακρες καί γεμάτες μυστήριο, μάς λένε πολλά γιά τήν ιστορία τους. Μάς μιλάνε γιά μιά χώρα τόσο οργανωμένη, ώστε νά μπορούν νά ύψωθοΰν αύτοί οί γιγάντιοι τύμβοι στή διάρκεια τής ζωής ενός μόνο βασιλιά' μάς μιλάνε γιά βασιλιάδες τόσο πλούσιους καί δυνατούς πού νά μπορούν νά εξαναγκάσουν χιλιάδες εργάτες ή σκλάβους νά δουλεύουν όλοχρονίς, νά κόβουν πέτρες άπό τά λατομεία, νά τίς κουβαλάνε στο κτίσμα καί νά τις ανυψώνουν μέ τά πιο πρωτόγονα μέσα, ώς τή στιγμή πού ό τάφος θά ήταν έτοιμος νά δεχτεί τό βασιλιά. Κανένας βασιλιάς καί κανένας λαός δέ θά έκαναν τόσα έξοδα καί δέ θά κόπιαζαν τόσο πολύ μόνο καί μόνο γιά νά φτιάξουν ένα μνημείο.

πυραμίδες

       Πράγματι, ξέρουμε πώς οί πυραμίδες είχαν πρακτική σημασία γιά τούς βασιλιάδες καί γιά τούς ύπηκόους τους. Οί Αιγύπτιοι θεωρούσαν τό βασιλιά πλάσμα θεϊκό, πού τούς έξουσίαζε καί πού, δταν θά άφηνε τή γή, θά ανέβαινε πάλι στούς ουρανούς άπ’ δπου είχε έρθει. Οί πυραμίδες, καθώς υψώνονταν πρός τόν ούρανό, θά τόν βοηθούσαν ίσως στο άνέβασμά του. Θά διατηρούσαν πάντως τό ιερό του σκήνωμα- γιατί οί Αιγύπτιοι πίστευαν πώς, γιά νά ζήσει ή ψυχή στόν άλλο κόσμο, τό σώμα έπρεπε νά μείνει άφθαρτο. Αύτός είναι ό λόγος πού έμπόδιζαν τό σώμα, μέ μιά περίπλοκη μέθοδο ταρίχευσης, νά άποσυντεθεΐ, περιτυλίγοντάς το μέ λουρίδες άπό ύφασμα. Ή πυραμίδα χτιζόταν γιά νά φυλάξει τή μούμια τού βασιλιά. Τοποθετούσαν τό σώμα του ακριβώς στο κέντρο τού μεγάλου πέτρινου βουνού, σ ’ ένα πέτρινο φέρετρο. Όλόγυρα στόν νεκρικό θάλαμο ήταν γραμμένες μαγικές λέξεις καί ξόρκια, για νά τόν βοηθήσουν στό ταξίδι του στον άλλο κόσμο.

   

Προσθήκη λεζάντας

Δέν είναι όμως μόνο αύτά τά αρχαιότατα κατάλοιπα τής ανθρώπινης άρχιτεκτονικής πού αποκαλύπτουν τό ρόλο πού έπαιζαν πανάρχαιες δοξασίες στό χρονικό τής τέχνης. Οί Αιγύπτιοι πίστευαν πώς δέν έφτανε νά συντηρήσεις τό σώμα. "Αν διατηρούσαν καί τό ομοίωμα τού βασιλιά, ήταν ακόμη πιο σίγουρο πώς θά εξακολουθούσε νά ύπάρχει γιά πάντα. Παράγγελναν λοιπόν σέ γλύπτες νά σκαλίσουν τό κεφάλι τού βασιλιά σέ σκληρό άφθαρτο γρανίτη καί τό τοποθετούσαν μέσα στόν τάφο, όπου δέν τό έβλεπε κανένας, γιά νά άσκήσει τή μαγεία του καί νά βοηθήσει τήν ψυχή νά μείνει ζωντανή μέσα στήν εικόνα καί διαμέσου τής εικόνας. Μιά άπό τις λέξεις πού χρησιμοποιούσαν οί Αιγύπτιοι γιά τό γλύπτη σήμαινε «εκείνος πού σέ κρατάει στή ζωή».

      Αρχικά, οί τελετουργικοί αύτοί τύποι αποτελούσαν προνόμιο των βασιλιάδων, σύντομα όμως οί ευγενεΐς τής Αύλής άπέκτησαν μικρότερα μνημεία, πού τά έστηναν σέ κανονικές σειρές γύρω άπό τόν τύμβο τού βασιλιά' καί σιγά σιγά, κάθε άνθρωπος πού σεβόταν τόν έαυτό του έπρεπε νά φροντίσει γιά τή μεταθανάτια ζωή του, παραγγέλνοντας έναν άκριβό τάφο πού θά στέγαζε τή μούμια καί τό ομοίωμά του καί όπου ή ψυχή του θά κατοικούσε καί θά δεχόταν τις προσφορές, τροφές καί ποτά, πού προορίζονταν γιά τούς νεκρούς. Μερικά άπό τά πρώτα ομοιώματα τής εποχής τών πυραμίδων, στήν Τέταρτη Δυναστεία τού «Παλαιού Βασιλείου», είναι άπό τά ώραιότερα έργα τής αιγυπτιακής τέχνης, "Εχουν μιά σοβαρότητα καί μιά απλότητα πού δέν ξεχνιούνται εύκολα. Είναι φανερό ότι ό γλύπτης δέν προσπαθούσε νά κολακέψει τό μοντέλο του ή νά συγκροτήσει μιά φευγαλέα έκφραση. Τόν άπασχολοΰσε μόνο ή ουσία. Παρέλειπε όλες τις μικρολεπτομέρειες. Έξαιτίας ίσως αύτής ακριβώς τής αυστηρής προσήλωσης στις βασικές φόρμες τού άνθρώπινου κεφαλιού παραμένουν τά πορτρέτα αύτά τόσο εντυπωσιακά. Γιατί, παρά τή σχεδόν γεωμετρική τους άκαμψία, δέν είναι πρωτόγονα, όπως είναι οί μάσκες τών ιθαγενών Ούτε είναι τόσο φυσικά όσο τά νατουραλιστικά κεφάλια τής Νιγηρίας,  Ή παρατήρηση τής φύσης καί ή άρμονία τού συνόλου είναι τόσο τέλεια εξισορροπημένες, ώστε μάς δίνουν τήν έντύπωση ότι είναι φυσικά καί συγχρόνως απόμακρα καί ανεπηρέαστα άπό τό χρόνo.

 Αυτός ό συνδυασμός τής γεωμετρικής κανονικότητας καί τής οξείας παρατήρησης τής φύσης χαρακτηρίζει όλη τήν αιγυπτιακή τέχνη. Τά καλύτερα δείγματα είναι τά άνάγλυφα καί ή ζωγραφική πού διακοσμούν τούς τοίχους τών τάφων. Ή άλήθεια είναι πώς ή λέξη «διακοσμούν» δέν ταιριάζει σέ μιά τέχνη πού δέν έμελλε νά τή δει άλλος άπό τήν ψυχή τού νεκρού. Τά έργα αύτά δέν ήταν καμωμένα γιά νά προσφέρουν άπόλαυση. Σκοπός τους ήταν νά «διατηρούν τή ζωή». Κάποτε, σέ μιά έποχή μακρινή καί άπάνθρωπη, όταν πέθαινε κανένας ισχυρός, τό έθιμο άπαιτοΰσε νά τόν άκολουθήσουν στόν τάφο οί ύπηρέτες καί οί σκλάβοι του. Τούς θυσίαζαν, ώστε νά μή φτάσει ό άφέντης τους στόν άλλο κόσμο χωρίς τήν άκολουθία του. ’Αργότερα, οί φρικαλεότητες αυτές θεωρήθηκαν ή πολύ άπάνθρωπες ή πολύ δαπανηρές, καί ή τέχνη ήρθε νά σώσει τήν κατάσταση. ’Αντί γιά πραγματικούς ύπηρέτες, έδιναν στούς μεγάλους τού κόσμου τούτου εικόνες γιά ύποκατάστατα. Οί ζωγραφιές καί τά γλυπτά των αιγυπτιακών τάφων ήταν οί σύντροφοι τής ψυχής στον άλλο κόσμο, μιά πίστη πού συναντούμε σέ πολλούς πρώιμους πολιτισμούς.