Ασκήσεις πάνω στην Τέχνη της Ελληνιστικής Εποχής
1) Διαβάζουμε όλα τα κείμενα και τα υπογραμμίζουμε .
2) Βρίσκουμε ένα έργο Ελληνιστικής Γλυπτικής , ένα Φαγιούμ και ένα Ελληνιστικό ψηφιδωτό .Τα παρουσιάζουμε ( όπως είχαμε μάθει πέρσι και ερμηνεύουμε την τεχνική τους και τα στοιχεία που μας δίνει για την εποχή ). Χρησιμοποιούμε τα καινούρια κείμενα που διαβάσαμε για την εποχή για να εμβαθύνουμε στην απάντηση .
Το ιδεώδες του στωικού σοφού1
Για καθετί που είναι να κάνεις, εξέτασε αυτά που προέχουν2 και τις συνέπειες του πράγματος3, και μετά να το επιχειρήσεις. Αλλιώς στην αρχή θα το κάνεις με ενθουσιασμό, επειδή τίποτα δεν αναλογίστηκες από αυτά που θα ακολουθήσουν, και μετά, όταν εμφανιστούν κάποιες δυσκολίες, θα τα παρατήσεις ντροπιασμένος […] Άνθρωπε, πρώτα εξέτασε τη φύση του πράγματος· μάθε μετά και τη δική σου φύση4, αν δηλαδή μπορείς να το αντέξεις, θέλεις να αγωνιστείς στο πένταθλο να γίνεις παλαιστής; Κοίταξε τα χέρια σου, τους μηρούς, δοκίμασε τη μέση σου. Γιατί, άλλος γεννήθηκε για το ένα, άλλος για το άλλο πράγμα. Νομίζεις ότι, κάνοντάς τα αυτά, μπορείς να τρως με τον ίδιο τρόπο, να πίνεις με τον ίδιο τρόπο, να επιθυμείς και να αποστρέφεσαι το ίδιο; Πρέπει να ξαγρυπνήσεις, να κοπιάσεις, να εγκαταλείψεις τους δικούς σου […] Εξέτασέ τα αυτά, και δες αν, με τούτα, θέλεις να ανταλλάξεις την απάθεια, την ελευθερία, την αταραξία5 αλλιώς μην πλησιάζεις· όχι όπως τα παιδιά – τώρα φιλόσοφος, αργότερα φοροεισπράκτορας, έπειτα ρήτορας και μετά επίτροπος του Kαίσαρα. Aυτά τα πράγματα δε συμφωνούν μεταξύ τους. Ένας άνθρωπος πρέπει να είναι είτε καλός είτε κακός· ή το κυρίαρχο μέρος σου της ψυχής6 πρέπει να καλλιεργείς ή τα εξωτερικά πράγματα· ή για τα μέσα να δουλεύεις ή για τα έξω7· πράγμα που σημαίνει ή του φιλοσόφου τη θέση να κρατάς8 ή αυτή ενός κοινού ανθρώπου.
(Ἐπίκτητος, Ἐγχειρίδιον, 29)
Ο ανεμπόδιστος άνθρωπος, αυτός, στον οποίο τα πράγματα έρχονται όπως θέλει, είναι ελεύθερος. Αυτός, όμως, που μπορεί ή να τον ανακόψουν ή να τον εξαναγκάσουν ή να τον εμποδίσουν ή, παρά τη θέλησή του, να τον μπλέξουν σε κάτι, είναι δούλος. Και ποιος είναι ακώλυτος; Αυτός που δεν επιθυμεί τίποτε από τα ξένα. Και ποια πράγματα είναι ξένα; Αυτά που δεν εξαρτάται από εμάς ούτε να τα έχουμε ούτε να μην τα έχουμε· ούτε να τα έχουμε σε μια ορισμένη κατάσταση με έναν ορισμένο τρόπο. Επομένως, το σώμα είναι ξένο, τα μέρη του είναι ξένα, η περιουσία είναι ξένο πράγμα. Αν, λοιπόν, πάσχεις για κάτι από αυτά σαν να είναι δικό σου, θα τιμωρηθείς όπως αξίζει σε αυτόν που επιθυμεί ξένα πράγματα. Αυτός ο δρόμος οδηγεί στην ελευθερία, αυτή μόνο είναι η απαλλαγή από τη δουλεία, να μπορείς κάποτε με όλη σου την ψυχή να πεις το: οδήγησέ με Δία, και συ Πεπρωμένο, εκεί που από παλιά με έχετε ορίσει.
(Ἐπίκτητος, Δ΄ Διατριβή, α΄ «Περὶ ἐλευθερίας», § 128-131)
Μοναξιές γυρεύουν οι άνθρωποι, εξοχές και παραθαλάσσια και βουνά· και συ πολλάκις τυχαίνει να τα λαχταράς. Όλ' αυτά όμως είναι καλά για τους απαίδευτους, αφού μπορείς, όποια στιγμή θελήσεις, ν' αποτραβηχθείς στον εαυτό σου. Γιατί πουθενά ησυχότερα κι αμεριμνότερα δεν αποτραβιέται ο άνθρωπος παρά μέσα στην ψυχή του, και μάλιστα εκείνος που έχει τακτοποιημένα τα εσωτερικά του έτσι που, όταν τα βλέπει, καταλαμβάνεται από τέλεια καλή διάθεση. Και καλή διάθεση εννοώ την αρμονική διάθεση. Συχνά λοιπόν δίνε του εαυτού σου του είδους τούτου απομόνωση και ανανέωνέ τον. Σύντομες να είναι και βασικές οι αρχές εκείνες που, άμα τις συλλογισθείς, αρκούν για να σου πλύνουν την ψυχή και να σε στείλουν πίσω τέτοιον που να μην αγανακτείς μ' εκείνα στα οποία επιστρέφεις. Ας δούμε όμως με τι αγανακτείς. Με την κακία των ανθρώπων; Ξανασκέψου την αρχή ότι τα λογικά ζώα έγιναν το ένα χάριν του άλλου και ότι η ανεκτικότης είναι μέρος της δικαιοσύνης και ότι άθελα αμαρτάνουν οι άνθρωποι και ότι τόσους που εχθρεύθηκαν, υποπτεύθηκαν, μίσησαν, τους πήρε ο χάρος κι έγιναν στάχτη και τότε παύσε ν' αγανακτείς.
(Μάρκος Αὐρήλιος, Tὰ εἰς ἑαυτόν, Δ, 3)
ΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΕΙΔΟΣ : ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΘΡΟ :
Ένας πρόσφυγας ανακαλύπτει την Αθήνα μέσα από τη ματιά ενός Έλληνα, που θα τον ξεναγήσει στα άδυτα μιας πόλης φημισμένης. Ταυτόχρονα, ένας Έλληνας επαναπροσδιορίζει τη σχέση του με την πόλη, που για χρόνια είχε οικειοποιηθεί, κοιτώντας τη με το φίλτρο κάποιου που λαχταρά να την εξερευνήσει. Ο λόγος για το «Helping hands joined», ένα πιλοτικό πρόγραμμα από το Διαπολιτισμικό Κέντρο του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες «ΠΥΞΙΔΑ», που στοχεύει στην ένταξη των προσφύγων στην Αθήνα με τη βοήθεια ενός Έλληνα εθελοντή.
«Σκοπός είναι ένας Έλληνας πολίτης να πάρει από το χέρι έναν πρόσφυγα για να του δείξει την πόλη, στην οποία μένει χωρίς να τη γνωρίζει: τις υπηρεσίες, τα αξιοθέατα, τα μαγαζιά. Λόγω της κοινωνικής περιθωριοποίησης που βιώνουν, οι πρόσφυγες τείνουν να μην εξερευνούν το περιβάλλον τους. Το "Helping hands joined" είναι ένας τρόπος να δικτυωθούν με την ελληνική κοινωνία και η ανταπόκριση των Ελλήνων εθελοντών είναι εντυπωσιακή», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Άννα Μερτζάνη, υπεύθυνη του Διαπολιτισμικού Κέντρου και των εθελοντών του ΕΣΠ και δημιουργός του προγράμματος.
«Είναι κάτι που όλοι θα θέλαμε αν πηγαίναμε σε μια άλλη χώρα: να μας ξεναγήσουν σε ένα προστατευμένο περιβάλλον», λέει από την πλευρά της η Αλεξάνδρα, η οποία τον περσινό Μάιο συνάντησε τον Νουρ, έναν πρόσφυγα από το Αφγανιστάν. Συναντήθηκαν μαζί με τις οικογένειες τους στο Πεδίον του Άρεως ή Πάρκο Νουρ, όπως το ονόμασαν αργότερα για να δώσουν μια διασκεδαστική χροιά στην τρίμηνη διαμονή του πρόσφυγα στο συγκεκριμένο μέρος μόλις έφτασε στην Αθήνα με την κόρη του, Ρόγια ή Όνειρο -στα ελληνικά-.
«Με συγκλόνισε πολύ το ότι μου είπε πως κοιμόταν στο πάρκο. Σκέφτηκα ότι ένας πατέρας με ένα μικρό παιδί, με κακό καιρό, έμενε έξω και αυτό με έκανε να δω την πόλη αλλιώς. Πλέον βλέπω τους ανθρώπους στο δρόμο και σκέφτομαι πως έχουν μια ιστορία. Δεν είναι κάτι τόσο μακρινό που δεν μπορούμε να αγγίξουμε. Θα μπορούσα, όταν ήταν εδώ ο Νουρ, να έκανα μια βόλτα και να τον έβλεπα. Μπήκα στη λογική του να μην κατακρίνω και να μην κρίνω γρήγορα», δηλώνει η εθελόντρια.
Η Αλεξάνδρα είχε δημιουργήσει στενή σχέση με μια οικογένεια προσφύγων από τη Συρία στο παρελθόν και αυτό της έδωσε το έναυσμα να συμμετέχει στο πρόγραμμα. «Είναι κάτι οργανωμένο που έχουν φροντίσει πάρα πολύ. Υπάρχουν κανόνες και όρια. Σίγουρα θα πρότεινα να το κάνει κάποιος συνειδητά και με τη σιγουριά ότι υπάρχει το πλαίσιο», αναφέρει.
Εμπόδιο στην πρώτη τους συνάντηση στάθηκε η απουσία κοινής γλώσσας επικοινωνίας, κάτι που αντιμετώπισαν ανταλλάσσοντας νεύματα, γέλια και βασικές λέξεις. Ο Νουρ επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ ΜΠΕ: «Γνώρισα πολύ καλούς ανθρώπους. Είχα κάποιους φίλους αστυνομικούς που μου έπαιρναν φαγητό, άλλοι μας έφερναν ρούχα και μας καλούσαν στο σπίτι τους να κάνουμε μπάνιο. Δεν χρειάζεται να καταλαβαίνουμε τη γλώσσα τους. Το πρόσωπο δείχνει πόσο καλός είναι κάποιος. Η Αλεξάνδρα έχει πολλή καλοσύνη. Εμείς οι πρόσφυγες πάντα έχουμε ψυχολογικά προβλήματα, αλλά με τη βοήθειά της, μπόρεσα να σταθώ στα πόδια μου. Κάθε φορά που την έβλεπα, έπαιρνα δύναμη. Νιώθω σαν να βλέπω ένα μέλος της οικογένειας μου».
Από την πλευρά της, η Αλεξάνδρα θεωρεί ιδιαίτερα ωφέλιμη τη γνωριμία της με τον Νουρ. «Έμαθα πάρα πολλά πράγματα. Κάποια στιγμή τον ρώτησα πότε γεννήθηκε κι ανακάλυψα ότι εμείς έχουμε 2021 και αυτοί 1400. Ήταν ένα πολιτισμικό σοκ. Τον ρωτούσα αν είναι από το παρελθόν ή αν εγώ ζω στο μέλλον. Έπειτα, διάβασα για το περσικό ημερολόγιο. Είχε τόση πλάκα και έμαθα κάτι καινούργιο. Αργότερα, κάθισα και σκέφτηκα και αναρωτιόμουν τι είναι τελικά ο χρόνος. Είναι κάτι που έχουμε ορίσει εμείς οι άνθρωποι και τρέχουμε από πίσω του. Όλο αυτό λειτούργησε μέσα μου πολύ θεραπευτικά. Εξαφανίστηκε το άγχος, γιατί κατάλαβα πως εμείς το έχουμε φτιάξει έτσι και θα μπορούσε να ήταν αλλιώς. Με βοήθησε πάρα πολύ. Δεν είναι δηλαδή ότι μόνο δίνω. Παίρνω κιόλας. Ο Νουρ είναι ράφτης. Του πρότεινα να μου ράψει ένα παντελόνι και μου έφτιαξε τρία. Χάρηκε πολύ γιατί είχε την ευκαιρία να προσφέρει και έκανε τη δουλειά του πολύ ωραία», υπογραμμίζει.
Η κόρη της, Δέσποινα, εννέα ετών, μιλά για τη δική της εμπειρία: «Οι πρόσφυγες και γενικώς οι άνθρωποι από άλλες χώρες έχουν άλλες συνήθειες και αυτό με βοήθησε. Δεν ξέρω σε τι, αλλά με βοήθησε. Νιώθω σαν να έχω μια δεύτερη ευκαιρία, αφού έφυγε στη Γερμανία η πρώτη οικογένεια προσφύγων, να το ξανακάνω αυτό. Και τώρα θα το κάνω καλύτερα γιατί η Ρόγια δεν έχει μαμά και αδέρφια. Εγώ και η μικρή μου αδερφή κάνουμε μαθήματα ελληνικών στον Νουρ».
Για το πώς βλέπει την πόλη, ο Νουρ απαντά: «Με ρωτάτε πώς μου φαίνεται η Αθήνα. Σκεφτείτε πως πάτε κάπου με όμορφη θέα. Δεν μιλάει μαζί σου η εικόνα ή η περιοχή, αλλά νοιώθεις την ομορφιά και το πόση δουλειά έχει κάνει κάποιος για να το δημιουργήσει αυτό. Πάντα έλεγα και θα το ξαναπώ πως θέλω να μείνω στην Αθήνα. Από μικρό παιδί στο Ιράν έλεγα ότι μια μέρα θα πάω στην Ελλάδα και θα ζήσω εκεί γιατί μου αρέσει η ιστορία της χώρας. Έχω πάει πολλές φορές σε μουσεία κι όπου βρίσκω αγάλματα πηγαίνω να τα δω. Το αγαπημένο μου μέρος στην Αθήνα είναι η Ακρόπολη. Πηγαίνω εκεί συνήθως τα απογεύματα».
Όσο για τα μελλοντικά του σχέδια στην Αθήνα, ο Νουρ σχολιάζει: «Θέλω να μπορώ να βοηθήσω τον συνάνθρωπο μου. Από μικρό παιδί ήμουν έτσι. Ο πατέρας μου μας έλεγε να βοηθάμε τους αδύναμους, αλλά και τους δυνατούς επειδή οι άνθρωποι πάντα χρειάζονται βοήθεια. Ήτανε πολιτικός και χαμογελαστός. Αυτό που έχω να πω εγώ είναι σας ευχαριστώ: εσάς, την Πυξίδα, όλους τους ανθρώπους που βρίσκονται εδώ».
Το «Helping hands joined» συνεχίζεται την περίοδο της πανδημίας. Οι διαδικτυακές συναντήσεις προσέφεραν αναρίθμητα οφέλη σε πρόσφυγες και εθελοντές: ψυχοκοινωνική υποστήριξη, αίσθηση αλληλεγγύης και χρησιμότητας. Οι πρόσφυγες είχαν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους στην ελληνική γλώσσα, ενώ οι εθελοντές αποδόμησαν και αναθεώρησαν στερεότυπα αντικαθιστώντας τον φόβο του ξένου με την έννοια της διαφορετικότητας.
«Το "Helping hands joined" τονίζει την ολιστική προσέγγιση που έχουμε στην ΠΥΞΙΔΑ. Υπάρχει μια σειρά επαγγελματιών από τους οποίους περνά ο πρόσφυγας: εκπαίδευση ενηλίκων και ανηλίκων, ομάδες γονέων, υπηρεσίες παιδοψυχολόγου, προετοιμασία κaι ενισχυτική διδασκαλία, δημιουργική απασχόληση νηπίων, εργασιακή συμβουλευτική με σύνδεση στην αγορά εργασίας», δηλώνει η Άννα Μερτζάνη. Ο Νουρ ήταν μέλος της ομάδας γονέων που συντόνιζε επί δύο χρόνια η ΠΥΞΙΔΑ και το «Helping hands joined» αποτέλεσε μια μετάβαση μετά το κλείσιμο της ομάδας.
Η ΠΥΞΙΔΑ διοργανώνει πολιτιστικές δραστηριότητες, αλλά και μαθήματα ελληνικών, αγγλικών, ενισχυτικής διδασκαλίας και εργασιακής συμβουλευτικής για παιδιά και ενήλικες με εθνικότητα διαφορετική από την ελληνική. Το πρόγραμμα «Helping hands joined» υποστηρίζει και ο δήμαρχος Καισαριανής, Χρήστος Βοσκόπουλος, δημιουργώντας ευκαιρίες για νέους εθελοντές.
Β.Μ.
ΒΑΛΤΕ ΕΝΑ ΤΙΤΛΟ :
ΣΥΝΟΜΙΛΗΣΤΕ ΜΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ !
Από το 2010 και μετά, η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης δεν έχει χρήματα για να αγοράζει βιβλία. Όσες αγορές γίνονται προέρχονται από τους γλίσχρους προϋπολογισμούς των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών ή κάποιων ερευνητικών προγραμμάτων.
ΚΕΙΜΕΝΟ : ( σε φωτοτυπία)
ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ , David Crystal , Ένα μικρό βιβλίο για την Γλώσσα , εκδόσεις Πατάκη
Ασκήσεις :
1) Υπογράμμιση και απορίες
2) Θέμα - θέση /εις
3) Τρόποι λεκτικοί ( επαναλήψεις , αντιθέσεις , σύνδεσμοι , αριθμητικά , δεικτικές λέξεις κλπ... ) που συνδέουν τα νοηματικά σύνολα .
ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Ρίξτε μια ματιά στην λίστα που σας προτείνω , ψάξτε στο google τίτλους κι όνόματα συγγραφέων , κοιτάξτε και στην βιβλιοθήκη και τα λέμε ...
Μερικές ιδέες :
Α) Ποίηση :
( κάποιες ιδέες , αν θέλετε κάτι άλλο το συζητάμε ...)
1)Δημοτικό τραγούδι ( Παραλογές)
2)Τραγούδια αγάπης
3) Μοιρολόγια
4)Ερωτόκριτος
5) Σολωμός
6) Καβάφης
7) Καρυωτάκης
8) Σεφέρης
9) Ελύτης
10) Ρίτσος
11) Καββαδίας
12 ) Σαχτούρης
13)Εγγονόπουλος
14) Νίκος Γκάτσος
15) Άρης Αλεξάνδρου
16) Γ. Σαραντάρης
17) Μιχάλης Γκανάς
Β ) Πεζογραφία :
1)Παπαδιαμάντης
2) Βιζυηνός
3)Βενέζης
4)Στρατής Δούκας
5) Βαλτινός
6) Στρατής Τσίρκας
7)Χαρυ Πότερ ( 1ος τόμος)
8)Άρχοντας των δαχτυλιδιών (1ος τόμος)
9)Ανεμοδαρμένα ύψη
10)Περηφάνεια και Προκατάληψη
11)Όλιβερ Τουίστ (ή κάποιο άλλο του Ντίκενς)
12)Γιάννης Παλαβός , Το παιδί (συλλογή διηγημάτων )
13)Γιάννης Παλαβός,Το αστείο(συλλογή διηγημάτων)
14) Όσκαρ Ουάιλντ , Σύντομες ιστορίες
15) Σαιντ Εξυπερυ , Ο μικρός Πρίγκηπας
16)J.C.Grumberg , Η πιο πολύτιμη πραμάτεια
17) Λ.Σεπουλβέδα , Ενας γάτος που έμαθε σ ένα γλάρο να πετάει .
18) Λ. Σεπουλβέδα ,Ένας γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης
19) ......... .....
Γ) Θέατρο
1) Η θυσία του Αβραάμ
2) Ερωφύλη
3)Σαιξπηρ(κάποιο έργο)
4).....................
Δ) Μη λογοτεχνικά κείμενα : δοκιμιακού τύπου
1) A. Camus , Γράμματα σ ένα φίλο Γερμανο.
2)E Fromm, Να έχεις ή να είσαι
3) L. Buscalia , Να ζεις , να αγαπάς και να μαθαίνεις
4) Dolto , Έφηβοι
5)
Η αξία του εκπαιδεύειν , F. Savater
Παρουσίαση
Κάθε φορά που γίνεται λόγος για τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας -το ρατσισμό, την έλλειψη ανεκτικότητας, τη βία, τα ναρκωτικά κ.λπ.- το συμπέρασμα είναι το ίδιο: ότι πρόκειται για ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίζονται από τη σχολική ηλικία. Σε όλες σχεδόν τις χώρες όμως γίνεται επίσης λόγος για την κρίση στην εκπαίδευση καθώς το ένα εκπαιδευτικό σύστημα διαδέχεται το άλλο, οι δάσκαλοι εκδηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους, οι φοιτητές διαμαρτύρονται, οι γονείς παραπονιούνται, οι υποστηρικτές της δημόσιας εκπαίδευσης και οι υπέρμαχοι της ιδιωτικής συζητούν και διαφωνούν έντονα μεταξύ τους. . . Αξίζει λοιπόν τον κόπο να θέσουμε ορισμένα στοιχειώδη ερωτήματα. Τι είναι εκπαίδευση; Τι ήταν η εκπαίδευση και πως μπορεί να εξελιχθεί στο μέλλον; Τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτήν; Είναι απλή μεταβίβαση γνώσεων ή μήπως αποβλέπει στη διαμόρφωση μιας δημοκρατικής κοινωνίας; [. . .] (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
Περιεχόμενα
Αντί προλόγου: Γράμμα στη δασκάλα
Κεφάλαιο πρώτο: Η ανθρώπινη εκπαίδευση
Κεφάλαιο δεύτερο: Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης
Κεφάλαιο τρίτο: Η έκλειψη της οικογένειας
Κεφάλαιο τέταρτο: Το μάθημα της ελευθερίας
Κεφάλαιο πέμπτο: Προς μια ανθρωπότητα χωρίς ανθρωπιστικές σπουδές;
Κεφάλαιο έκτο: Εκπαίδευση σημαίνει παγκοσμιοποίηση
Αντί επιλόγου: Γράμμα στην Υπουργό
Επιλεγμένη βιβλιογραφία
Παράρτημα: Στοχαστές μιλούν για την εκπαίδευση
Εισαγωγικό σημείωμα
Ο F. Savater,
καθηγητής φιλοσοφίας, αντί επιλόγου, στο βιβλίο του «Η Αξία του Εκπαιδεύειν»,
συντάσσει ανοικτή επιστολή προς την τότε Υπουργό Παιδείας της ισπανικής
κυβέρνησης (1997). Στο απόσπασμα που ακολουθεί από την επιστολή αυτή διατυπώνει
το αίτημα μιας ουμανιστικής παγκοσμιοποίησης που θα διαμορφώσει μια διαφορετική
στάση ζωής από αυτή που κυριαρχεί σήμερα.
Κείμενο
Κυρία Υπουργέ, ζούμε σε έναν κόσμο στον οποίο έχουν παγκοσμιοποιηθεί αρκετά πράγματα, μένουν όμως πολλά ακόμα να παγκοσμιοποιηθούν. Οι καιροσκοπικές τάσεις της οικονομίας, για παράδειγμα, είναι παγκόσμιες, το ίδιο συμβαίνει επίσης σε μεγάλο βαθμό με τους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς των παραγωγικών δυνάμεων, το εμπόριο όπλων, τις τηλεπικοινωνίες και τα μέσα μεταφοράς. Άλλοι χώροι, από την άλλη πλευρά, απέχουν πολύ από την παγκοσμιοποίηση ή, αν προτιμάτε, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είδαν να παγκοσμιοποιείται, αντίθετα, ο κατακερματισμός. Είναι αυτό που επισημαίνει εύστοχα ο J.C. Tedesco: «Αν, για παράδειγμα, το Ίντερνετ μας επιτρέπει να αλληλεπιδρούμε με άτομα που βρίσκονται σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων, οι φυλετικές, εθνικές ή πολιτισμικές προκαταλήψεις μάς εμποδίζουν να συνομιλήσουμε με το γείτονά μας και μας υποχρεώνουν να επανερχόμαστε στη διαμάχη για το αν αρμόζει να εκπαιδεύονται τα παιδιά σε μεικτά σχολεία». Παγκοσμιοποιούνται τα οικονομικά συμφέροντα, αλλά δεν κατορθώνει να παγκοσμιοποιηθεί το ενδιαφέρον για τα βασικά δικαιώματα του ανθρώπου. Ο κόσμος ενοποιείται όσον αφορά τις πιστωτικές κάρτες και τα Καλάσνικοφ, εξακολουθεί όμως να μην είναι ικανός να αντιμετωπίσει συνολικά την πείνα, τον πόλεμο, τον υπερπληθυσμό, την προστασία του περιβάλλοντος, το σεβασμό στις ελευθερίες, την καταπολέμηση των διακρίσεων φύλου ή φυλής κ.λπ. Πού οφείλεται αυτή η δυσαρμονία; Θα σας το πω με λίγες λέξεις: Οι καιροσκόποι άνθρωποι του χρήματος, οι βιομήχανοι που βρίσκονται σε αναζήτηση ελκυστικών αγορών και φθηνών εργατικών χεριών, οι έμποροι πολεμικού υλικού ή ακόμα και οργάνων βασανισμού (αχ, αυτό το ελεύθερο εμπόριο, αξιότιμη κυρία μου!) γνωρίζουν πολύ καλά πόσα κερδίζουν παγκοσμιοποιώντας το πεδίο δράσης τους. Αντίθετα, δεν κάνουν το ίδιο οι πολιτικοί των κρατών και οι δημόσιοι διαχειριστές των πολιτισμικών διαφορών, οι οποίοι βλέπουν μόνο μειονεκτήματα στην ενοποίηση σε πανανθρώπινη κλίμακα: απώλεια προσωπικής εξουσίας (καλύτερα να είσαι κεφάλι ποντικού παρά ουρά λιονταριού10), βαθμιαία παρακμή των προκαταλήψεων των φυλών, διεθνή έλεγχο των απαιτήσεων ατόμων ή τοπικών μειονοτήτων, αμφισβήτηση των προνομίων των πλούσιων χωρών, ανάγκη αναζήτησης μιας κοινής ταυτότητας που να μη βασίζεται στις διαμάχες με τους γείτονες και στους θρησκευτικούς και ιδεολογικούς άπιστους κ.λπ. Στα παραπάνω προστίθενται τα εμπόδια πουθα έθετε αυτός ο δεύτερος τύπος παγκοσμιοποίησης στη σαρωτική εξάπλωση του πρώτου: Αν τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν όντως πανανθρώπινα, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην αύξηση του πλούτου και στη συγκέντρωσή του σε λίγα μόνο χέρια, δεν θα ήταν εφικτή με την ισχύουσα σήμερα, σχεδόν μη αναστρέψιμη υποταγή. Κατά τη γνώμη μου, την οποία σας αποκαλύπτω ως φίλος προς φίλη τούτη την τελευταία ώρα των εκμυστηρεύσεων, η δημοκρατική εκπαίδευση θα έπρεπε να ενθαρρύνει την ανάπτυξη της ουμανιστικής παγκοσμιοποίησης, η οποία σήμερα είναι υποβαθμισμένη. Για το σκοπό αυτόν θα ήταν πολύ σημαντική η προώθηση, όχι της απεμπόλησης των ενδιαφερόντων που δύνανται να υπολογιστούν με οικονομικά μεγέθη, αλλά της ενίσχυσης άλλων ενδιαφερόντων εξίσου απτών, τα οποία όμως δεν μπορούν να υπολογιστούν παρά μόνο να εκλογικευθούν. Είναι αυτό που προσπαθούν να κάνουν σήμερα, με τον καινούργιο αιώνα προ των πυλών, οι ηθικοί στοχασμοί και η πολιτική φιλοσοφία, που δεν αρκούνται σε θρήνους περί συντέλειας του κόσμου ούτε στην παραίτηση προ του υποτιθέμενου αναπόφευκτου. Οι παλιοί αλχημιστές μιλούσαν για τον aurum non vulgi, έναν τύπο χρυσού διαφορετικό και ανώτερο από τον κοινό χρυσό, αυτόν δηλαδή που ικανοποιεί τον πολύ λαό. Τα παιδιά θα έπρεπε να εξοικειώνονται το νωρίτερα δυνατόν με ανταμοιβές σε αυτό τον διαφορετικό τύπο χρυσού, τον πνευματικό, τον πολιτισμένο (η ύψιστη χαρά, να μην έχεις υπηρέτες αλλά, κυρίως, να μην είσαι υπηρέτης κανενός), τον συναισθηματικό ή τον αισθητικό. Και αισθησιακό επίσης: Να μάθουν να χαίρονται με το χάδι, με το γέλιο, με τα βλέμματα εκτίμησης, με τη συζήτηση και την αντιδικία, με τους περιπάτους το απόβραδο (όπως στους κήπους της Εδέμ), με αυτά που δεν αποτιμώνται και τα οποία κανείς δεν χρεώνει σε άλλον. Δεν υπάρχει πιο θλιβερό πράγμα από αυτή τη συνήθεια –πολύ αγγλοσαξωνική αλλά όχι μόνο αγγλοσαξωνική– της ανταμοιβής των παιδιών με χαρτζιλίκι όταν κάνουν κάποια μικρή δουλειά του σπιτιού. Με το πρόσχημα ότι καλλιεργείται η έννοια της αποταμίευσης ή της υπευθυνότητας, μετατρέπονται σε μικρούς υπαλλήλους εκείνων των οποίων η ευχάριστη συντροφιά θα έπρεπε να είναι η μοναδική τους ανταμοιβή. Όταν μεγαλώσουν δεν θα χαίρονται τίποτα το οποίο δεν θα έχουν πληρώσει ακριβά, δεν θα έχουν ζηλέψει ή δεν θα έχουν επιθυμήσει από άλλους. Αυτή είναι η αποτυχία του πολιτισμού, τουλάχιστον μιας ανώτερης έννοιας πολιτισμού. Έχετε καταλάβει, κυρία Υπουργέ, ότι όσο λιγότερο αυθεντικό πολιτιστικό υπόβαθρο έχει κάποιος τόσο περισσότερα χρήματα πρέπει να ξοδέψει για να διασκεδάσει ένα Σαββατοκύριακο ή στις διακοπές του; Αφού κανείς δεν τους έμαθε να παράγουν ενεργές απολαύσεις εκ των έσω, δημιουργικά, πρέπει όλα να τα αγοράσουν απ' έξω. Πέφτουν στο σφάλμα που αιώνες πριν επισημάνθηκε από έναν σοφό ταοϊστή: «Το σφάλμα των ανθρώπων είναι ότι προσπαθούν να δώσουν χαρά στην καρδιά τους μέσα από τα πράγματα, ενώ αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δίνουμε χαρά στα πράγματα με την καρδιά μας».
Savater, F. (2004). Η αξία του εκπαιδεύειν. Μτφ. Βαγγέλης Νικολόπουλος. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 245-249.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
1) Υπογραμμίστε τα βασικά σημεία του κειμένου . Σημειώστε τις απορίες σας .
2) Ποιο είναι το βασικό θέμα του κειμένου και ποια /ες η/οι θέση/εις του συγγραφέα ;
3) Βρείτε τους μηχανισμούς συνοχής του κειμένου .
4) Σε τι κειμενικό είδος ανήκει το παρόν απόσπασμα ; Ποια τα χαρακτηριστικά του ;
O Γιώργος Σεφέρης παραλαμβάνει το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Στοκχόλμη, 10 Δεκεμβρίου 1963.
.
Σε επίσημο δείπνο που δόθηκε στο δημαρχείο της Στοκχόλμης, μετά την τελετή απονομής του Νόμπελ, στις 10 Δεκεμβρίου, ο Γιώργος Σεφέρης εκφωνεί την παρακάτω ομιλία:
«Τούτη την ώρα αισθάνομαι πως είμαι ο ίδιος μια αντίφαση. Αλήθεια, η Σουηδική Ακαδημία έκρινε πως η προσπάθειά μου σε μια γλώσσα περιλάλητη επί αιώνες, αλλά στην παρούσα μορφή της περιορισμένη, άξιζε αυτή την υψηλή διάκριση. Θέλησε να τιμήσει τη γλώσσα μου, και να – εκφράζω τώρα τις ευχαριστίες μου σε ξένη γλώσσα. Σας παρακαλώ να μου δώσετε τη συγγνώμη που ζητώ πρώτα- πρώτα από τον εαυτό μου.
Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. O ίδιος νόμος ισχύει και όταν ακόμη πρόκειται για φυσικά φαινόμενα: «Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα» λέει ο Ηράκλειτος· «ει δε μη, Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξευρήσουσιν» (μτφρ. «δεν πρέπει ο Ήλιος να ξεπερνάει το μέτρο· διαφορετικά, οι ίδιες οι Ερινύες θα προσφερθούν ως βοηθοί της Δικαιοσύνης»).
Συλλογίζομαι πως δεν αποκλείεται ολωσδιόλου να ωφεληθεί ένας σύγχρονος επιστήμων, αν στοχαστεί τούτο το απόφθεγμα του Ίωνα φιλοσόφου. Όσο για μένα συγκινούμαι παρατηρώντας πως η συνείδηση της δικαιοσύνης είχε τόσο πολύ διαποτίσει την ελληνική ψυχή, ώστε να γίνει κανόνας και του φυσικού κόσμου. Και ένας από τους διδασκάλους μου, των αρχών του περασμένου αιώνα, γράφει: «…θα χαθούμε, γιατί αδικήσαμε…»***. Αυτός ο άνθρωπος ήταν αγράμματος· είχε μάθει να γράφει στα τριάντα πέντε χρόνια της ηλικίας του. Αλλά στην Ελλάδα των ημερών μας, η προφορική παράδοση πηγαίνει μακριά στα περασμένα όσο και η γραπτή. Το ίδιο και η ποίηση. Είναι για μένα σημαντικό το γεγονός ότι η Σουηδία θέλησε να τιμήσει και τούτη την ποίηση και όλη την ποίηση γενικά, ακόμη και όταν αναβρύζει ανάμεσα σ’ ένα λαό περιορισμένο. Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος όπου ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – και τι θα γινόμασταν, αν η πνοή μας λιγόστευε; Είναι μια πράξη εμπιστοσύνης – κι ένας Θεός το ξέρει αν τα δεινά μας δεν τα χρωστάμε στη στέρηση εμπιστοσύνης.
Παρατήρησαν, τον περασμένο χρόνο, γύρω από τούτο το τραπέζι, την πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις ανακαλύψεις της σύγχρονης επιστήμης και στη λογοτεχνία· παρατήρησαν πως ανάμεσα σ’ ένα αρχαίο ελληνικό δράμα και ένα σημερινό η διαφορά είναι λίγη. Ναι, η συμπεριφορά του ανθρώπου δε μοιάζει να έχει αλλάξει βασικά. Και πρέπει να προσθέσω πως νιώθει πάντα την ανάγκη ν’ ακούει τούτη την ανθρώπινη φωνή που ονομάζουμε ποίηση. Αυτή τη φωνή που κινδυνεύει να σβήσει κάθε στιγμή από στέρηση αγάπης και ολοένα ξαναγεννιέται. Κυνηγημένη, ξέρει πού να ‘βρει καταφύγιο· απαρνημένη, έχει το ένστικτο να πάει να ριζώσει στους πιο απροσδόκητους τόπους. Γι’ αυτή δεν υπάρχουν μεγάλα και μικρά μέρη του κόσμου. Το βασίλειό της είναι στις καρδιές όλων των ανθρώπων της γης. Έχει τη χάρη ν’ αποφεύγει πάντα τη συνήθεια, αυτή τη βιομηχανία. Χρωστώ την ευγνωμοσύνη μου στη Σουηδική Ακαδημία, που ένιωσε αυτά τα πράγματα· που ένιωσε πως οι γλώσσες, οι λεγόμενες περιορισμένης χρήσης, δεν πρέπει να καταντούν φράχτες, όπου πνίγεται ο παλμός της ανθρώπινης καρδιάς· που έγινε ένας Άρειος Πάγος ικανός: να κρίνει με αλήθεια επίσημη την άδικη μοίρα της ζωής, για να θυμηθώ το Σέλλεϋ, τον εμπνευστή, καθώς μας λένε, του Αλφρέδου Νομπέλ, αυτού του ανθρώπου που μπόρεσε να εξαγοράσει την αναπόφευκτη βία με τη μεγαλοσύνη της καρδιάς του.
Σ’ αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται.
Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Oιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Oιδίποδα».
ΠΡΟΣ ΣΚΕΨΗ......
Δυο βαριά άρρωστοι νοσηλεύονται στο ίδιο δωμάτιο. Ο ένας έχει το κρεββάτι από τη μεριά της πόρτας, ο άλλος δίπλα στο παράθυρο. Έξω βλέπει μόνο αυτός που είναι στο παράθυρο. Η μεγαλύτερη επιθυμία του άλλου είναι να πάρει το κρεββάτι στο παράθυρο. Ο άλλος στο παράθυρο υποφέρει απ΄αυτό. Για να αποζημιώσει τον άλλο, του διηγείται καθημερινά, ώρες ολόκληρες, όλα όσα βλέπει να συμβαίνουν έξω από το παράθυρό του. Μια νύχτα παθαίνει κρίση ασφυξίας. Αυτός στην πόρτα θα μπορούσε να φωνάξει τη νοσοκόμα. Δεν το κάνει: σκέφτεται το κρεββάτι. Το πρωί ο άλλος έχει πεθάνει, από ασφυξία. Το κρεββάτι του στο παράθυρο αδειάζει. Το παίρνει αυτός που ήταν ξαπλωμένος απ' τη μεριά της πόρτας. Η επιθυμία του είχε εκπληρωθεί. Γεμάτος λαχτάρα και προσδοκία γυρίζει το πρόσωπό του προς το παράθυρο.
ΑΣΚΗΣΗ ΟΠΤΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ
Διαλέξτε από την παρακάτω διεύθυνση ένα σκίτσο. Περιγράψτε το αναλυτικά . Αναλύστε τα διάφορα στοιχεία του (Οι πρώτες σκέψεις που μας έρχονται στο μυαλό για κάθε στοιχείο της εικόνας. Οι σκέψεις αυτές σχετίζονται με το πώς είναι φορτισμένο το κάθε αντικείμενο στην κοινωνία μας). Προσπαθήστε να το ερμηνεύσετε. Ποιο είναι το μήνυμά του;
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
Μάθημα
https://anoikeiosi.blogspot.com/2020/06/1-2-e.html
1) Γλυπτική
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/art/page_151.html
2) Ζωγραφική ( Φαγιούμ)
Άριστα διατηρημένα εξαιτίας του ξηρού κλίματος της αιγυπτιακής ερήμου, τα πορτραίτα Φαγιούμ είναι ζωγραφισμένα είτε με την εγκαυστική τεχνική ή με την τεχνική της τέμπερας. Οι τεχνικές αυτές προέρχονται από την αρχαιοελληνική ζωγραφική παράδοση, που συνεχίστηκε στις πρωτοχριστιανικές εγκαυστικές εικόνες που φυλάσσονται σήμερα στη μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά.
Η εγκαυστική τεχνική χαρακτηρίζεται από το λιωμένο κερί που, με τη βοήθεια του «καυτηρίου», του πινέλου ή του «κέστρου», απλωνόταν πάνω στο ξύλο ή το πανί που έπρεπε να ζωγραφιστεί. Το κερί απλωνόταν ομοιόμορφα στη ζωγραφική επιφάνεια και πάνω του ο καλλιτέχνης εκτελούσε την παράσταση που επιθυμούσε. Στο έργο σε αρκετές περιπτώσεις και ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια του νεκρού χρησιμοποιούνταν φύλλα χρυσού, με τα οποία αποδίδονταν διακοσμητικοί στέφανοι και κοσμήματα.
3) Ψηφιδωτά
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/hellenistic/page_025.html
Ελληνιστικά Γράμματα :
https://anoikeiosi.blogspot.com/2020/06/
Φάνη Κακριδή , Γράμματα και Τέχνες
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/grammatologia/page_060.html
Δραματική ποίηση
Οι θεατρικές εκδηλώσεις (διονυσιακές γιορτές, θεατρικοί αγώνες κλπ.) συνεχίζονται. Δράματα γράφονται και παριστάνονται πολλά. Στις επικράτειες των Διαδόχων χτίζονται πλήθος καινούργια θέατρα, ανάμεσά τους και το θέατρο στην Έφεσο, που χωρούσε 20.000 θεατές.[164] Οι ηθοποιοί και οι άλλοι περὶ τὸν Διόνυσον τεχνῖται είναι τώρα επαγγελματίες, συγκροτούν θιάσους και περιοδεύουν παρουσιάζοντας έργα κλασικά και νεότερα.
Η στενή σχέση του θεάτρου με τη δημοκρατία είναι γνωστή (σ. 91-2), και θα το περιμέναμε η ποιότητα της θεατρικής παραγωγής να ξεπέσει, όπως και έγινε. Τελευταία σημαντική αναλαμπή η Νέα κωμωδία, που άνθισε στην Αθήνα από τα τέλη του 4ου ως τα μέσα του 3ου π.Χ. αιώνα. Από τα έργα της σώζονται πολλά και μεγάλα αποσπάσματα,[165] αλλά μόνο μία ολόκληρη κωμωδία, ο Δύσκολος του Μενάνδρου.
«Μένανδρε και ζωή, ποιος απ᾽ τους δυο αντίγραψε τον άλλον;»
Αριστοφάνης ο Γραμματικός
Ο κυριότερος εκπρόσωπος της Νέας κωμωδίας ήταν Αθηναίος από την Κηφισιά. Στα χρόνια του η πολιτική ζωή της Αθήνας ήταν εξαιρετικά ταραγμένη, αλλά στα έργα του δε βρίσκουμε ούτε έναν πολιτικό υπαινιγμό. Η παράδοση της Παλαιάς κωμωδίας έχει οριστικά χαθεί. Ακολουθώντας σε πολλά τους τρόπους του Ευριπίδη, η Νέα κωμωδία είναι ρεαλιστική: αφορά κοινούς ανθρώπους, με τις αρετές και τα ελαττώματά τους, ανθρώπους που ο συγγραφέας τούς παρουσιάζει να κινούνται στο πλαίσιο μιας πολύπλοκης φανταστικής υπόθεσης με ευχάριστο τέλος. Αποφασιστικό ρόλο στις υποθέσεις αυτές, πέρα από τον έρωτα, παίζει κάθε φορά και η τύχη.
Οι κωμικοί τύποι που σχηματίστηκαν στη Μέση κωμωδία (ο γεροτσιγκούνης, ο ερωτευμένος νέος, η εταίρα, ο καταφερτζής δούλος κλπ.) εξακολουθούν να πρωταγωνιστούν· όμως ειδικά για τον Μένανδρο διαπιστώνουμε ότι κατάφερνε τόσο τους γνωστούς και συνηθισμένους τύπους όσο και κάθε άλλο πρόσωπο να τους μετατρέπει σε ξεχωριστούς, ολοκληρωμένους ανθρώπους.[166] Τους παρουσιάζει με συμπάθεια, και είναι αυτός που έγραψε τον στίχο: Ὡς χαρίεν ἔστ᾽ ἄνθρωπος, ἂν ἄνθρωπος ᾖ.[167]
Εκτός από τον Δύσκολο, που ένα αναπάντεχο παπυρικό εύρημα τον διάσωσε ολόκληρο, πολύστιχα αποσπάσματα μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε τουλάχιστο δύο ακόμα έργα, τη Σαμία και τους Ἐπιτρέποντες.
Ο Μένανδρος έγραψε πάνω από 100 κωμωδίες, αλλά οι νίκες του στους θεατρικούς διαγωνισμούς ήταν λιγότερες από του κυριότερου ανταγωνιστή του, του Φιλήμονα - «Ντροπή!» σημείωσαν οι κατοπινοί κριτικοί, που αναγνώρισαν τον Μένανδρο ως ποιητή μεγάλο.
.....................................................................................
Προς το τέλος του 3ου π.Χ. αιώνα οι παραστάσεις κωμωδίας, τραγωδίας και σατυρικού δράματος σπανίζουν, και θα έρθει ώρα να σταματήσουν τελείως. Τη θέση τους παίρνουν λιγότερο έντεχνα λαϊκότερα θεάματα, σαν αυτά που συνήθως παρουσιάζονταν στα συμπόσια, στα πανηγύρια και σε άλλες ανάλογες εκδηλώσεις: μονόλογοι και διάλογοι σε στίχο ή σε πεζό, φάρσες και σκετς, μυθολογικές παρωδίες,[169] χορευτικά και τραγουδιστικά νούμερα, ακροβασίες και χοντροκοπιές - όλα ρεαλιστικά και αθυρόστομα. Μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε στο σύνολό τους ως μίμους, ή και να ξεχωρίσουμε, όπως ο Πλούταρχος, τα καθαρά «παιχνίδια» (παίγνια) από όσα διάθεταν πλοκή (υποθέσεις). Έχουμε κάποιες απεικονίσεις και σκόρπιες πληροφορίες για το ένα ή το άλλο είδος, αλλά τα κείμενα που διαθέτουμε είναι ελάχιστα.[170]
Ο μίμος έχει οριστεί ως μίμησις βίου τά τε συγκεχωρημένα καὶ τὰ ἀσυγχώρητα περιέχων, «όσα επιτρέπονται, και όσα δεν επιτρέπονται» (Διομήδης ο Γραμματικός). Χαρακτηριστικό του ότι παιζόταν χωρίς μάσκα, αρχικά από ένα μονάχα μιμολόγο, που κρατούσε όλους τους ρόλους, αργότερα από περισσότερους και με τη συμμετοχή γυναικών, ή ακόμα και παιδιών.
Ασκήσεις :
1) http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9553
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ! ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !
ΜΕ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΕΠΙΘΥΜΙΑ !
Ας αρχίσουμε , ξανά , με το θέμα της Παιδείας εφ όσον αυτό είναι το κοινό μας πεδίο .
Διαβάζοντας κάποια κείμενα , ας προβληματιστούμε ξανά κι ας επαναπροσδιορίσουμε την σχέση μας μαζί της .
1)
Καλή Χρονιά , παιδιά μου !
Με δύναμη και επιθυμία !
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Να μελετήσετε πολύ καλά τον χάρτη με τα Ελληνιστικά Βασίλεια , έτσι όπως διαμορφώθηκαν μετά την μάχη της Ιψού (301 π.Χ. )
Κι απ᾽ την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία,
την νικηφόρα, την περίλαμπρη,
την περιλάλητη, την δοξασμένη
ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,
την απαράμιλλη: βγήκαμ᾽ εμείς·
ελληνικός καινούργιος κόσμος, μέγας.
Κ. Καβάφης, «Στα 200 π.Χ.»
Οι κατακτήσεις του Μεγαλέξανδρου προκάλεσαν μεγάλες αλλαγές στον Ελληνισμό.
Ως τότε ο ελληνικός κόσμος παρουσίαζε μιαν ομαλή και ισοζυγιασμένη εικόνα. Υπήρχε ένας πυρήνας, ο ελλαδικός χώρος, ενώ πέρα από τις θάλασσες, στα παράλια της Μεσογείου και του Πόντου, οι αποικισμοί είχαν δημιουργήσει ένα περιφερειακό στεφάνι από ελληνικές εγκαταστάσεις. Ο πυρήνας στήριζε και τροφοδοτούσε την περιφέρεια και η περιφέρεια στήριζε και τροφοδοτούσε τον πυρήνα. Ακόμα, τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και στις περιφερειακές εγκαταστάσεις, οι πληθυσμοί είχαν κοινή γλώσσα, κοινή θρησκεία, ήθη και έθιμα - όλα ελληνικά. Πολιτική μονάδα αποτελούσε η πόλη-κράτος και μόνο το πολίτευμα παράλλαζε από τόπο σε τόπο, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην περιφέρεια, όπου μάλιστα οι ελληνικές πόλεις στη Μικρασία τύχαινε και να βρεθούν υποταγμένες στους Πέρσες.
Αυτά τώρα άλλαξαν καθώς ο Μεγαλέξανδρος κατάλυσε το περσικό κράτος και οδήγησε τον Ελληνισμό ανατολικά ως τον Ινδό ποταμό και νότια ως την Αίγυπτο. Έτσι οι Έλληνες κυριάρχησαν σε πλήθος ξένους, αλλόγλωσσους και αλλόθρησκους λαούς - λαούς που ως ένα σημείο θέλησαν, ως ένα σημείο υποχρεώθηκαν να ελληνίσουν, δηλαδή να μάθουν ελληνικά και να δεχτούν κάθε λογής ελληνικές πολιτισμικές επιδράσεις. Από αυτούς τους ελληνίζοντες ξένους πήρε το όνομά της η Ελληνιστική εποχή, που όμως συχνά την ονομάζουμε και Αλεξανδρινή - όχι από τον Μεγαλέξανδρο, αλλά από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, που για αιώνες αποτέλεσε το σημαντικότερο πνευματικό κέντρο.
Μετά τον θάνατο του Μεγαλέξανδρου, το 323 π.Χ., οι κατακτήσεις του μοιράστηκαν, όχι χωρίς αμφισβητήσεις και πολέμους, στους Διαδόχους. Από τα βασίλεια που δημιουργήθηκαν ξεχώρισαν με την ακμή τους το βασίλειο των Σελευκιδών στη Συρία, με πρωτεύουσα την Αντιόχεια, το βασίλειο των Ατταλιδών στη Μικρασία, με πρωτεύουσα την Πέργαμο, και το βασίλειο των Πτολεμαίων στη βόρεια Αφρική, με πρωτεύουσα την Αλεξάνδρεια. Σημαντικό κέντρο στάθηκε για ένα διάστημα και η μακεδονική Πέλλα, πρωτεύουσα του βασιλείου των Αντιγονιδών.
Αυτός ο «καινούργιος κόσμος» ήταν πραγματικά «μέγας»: απέραντες οι επικράτειες, πελώριες οι αποστάσεις, αμέτρητα τα πλήθη των λαών, πολυάνθρωπες οι πολιτείες, τεράστια η κλίμακα των εμπορικών και άλλων επιχειρήσεων. Τα ελληνικά προϊόντα είχαν ζήτηση στην Ανατολή, όπως και πολλά ανατολικά προϊόντα είχαν ζήτηση στις ελληνικές περιοχές. Έτσι, οι βιοτεχνίες πολλαπλασίασαν την παραγωγή τους, οι μεταφορές, ιδιαίτερα οι θαλασσινές, αναπτύχτηκαν και οι εμπορικές και τραπεζικές επιχειρήσεις πρόσφεραν ευκαιρίες για κέρδη αμύθητα.
Αποφασιστικό ιστορικό φαινόμενο της εποχής ήταν η ανάδειξη και η ραγδαία προέλαση των Ρωμαίων, που υπόταξαν τη μια μετά την άλλη πρώτα τις ελληνικές, ύστερα και τις ελληνοκρατούμενες χώρες: η υποταγή των ελληνικών περιοχών της Κάτω Ιταλίας ολοκληρώθηκε το 270 π.Χ., της Σικελίας το 210 π.Χ., της Μακεδονίας και της Ηπείρου το 148 π.Χ. και της υπόλοιπης Ελλάδας το 146 π.Χ. Το 133 π.Χ. ο βασιλιάς της Περγάμου κληροδότησε το μικρασιατικό βασίλειο του στους Ρωμαίους· το 64 π.Χ. οι Ρωμαίοι κατάκτησαν τη Συρία και το 31 π.Χ., μετά τη νίκη του στη ναυμαχία του Ακτίου, ο Οκταβιανός Αύγουστος κατάλυσε οριστικά και την εξουσία των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο. Η τελευταία αυτή χρονολογία αποτελεί το συμβατικό όριο ανάμεσα στην Ελληνιστική ή Αλεξανδρινή εποχή και στην Ελληνορωμαϊκή που ακολούθησε.
Φάνη Κακριδή , η Ελληνιστική Κοινωνία .
Η ελληνιστική κοινωνία ήταν πολυεθνική και πολυπολιτισμική. Η ελληνική πολιτισμική παρουσία ήταν έντονη, αλλά οι ελληνίζοντες ξένοι δεν επηρεάζονταν μόνο από τον Ελληνισμό, αλλά και τον επηρέαζαν.
Η ελληνική γλώσσα κυριάρχησε ως επικοινωνιακό μέσο, καθώς τώρα τη μάθαιναν και τη χρησιμοποιούσαν ως Κοινή γλώσσα πλήθος λαοί, αλλά και έχασε με την τριβή ένα μέρος από τον μορφολογικό πλούτο και τη μουσικότητά της.[161]
Στη θρησκεία οι ελληνικοί θεοί έγιναν γνωστοί και λατρεύτηκαν ως βαθιά μέσα στην Ασία, φυσικά και στην Αίγυπτο· όμως την ίδια στιγμή ξένοι θεοί, όπως η Ίσιδα και ο Όσιρης από την Αίγυπτο, ο Άττης από τη Φρυγία κ.ά., αξιώθηκαν να αποκτήσουν έλληνες πιστούς. Την επιτυχία τους τη χρωστούν σε μεγάλο βαθμό στην ανατολίτικη μυστηριακή φύση της λατρείας τους. Η Ελληνιστική εποχή, με τους αυξημένους φόβους και τις μεγάλες ευκαιρίες, ευνοούσε τις μυστηριακές λατρείες, που κατά κάποιον τρόπο καταλαγιάζουν τους φόβους και ενισχύουν τις ελπίδες για ευδαιμονία, αν όχι σε τούτη, τουλάχιστο στη μεταθανάτια ζωή. Συνηθισμένο φαινόμενο ήταν η θεοκρασία: έλληνες και ξένοι συγγενικοί θεοί ταυτίζονταν, τα ονόματά τους συνδυάζονταν και οι πιστοί αναγνώριζαν ένα θεό Δία-Σαβάζιο, Ερμή-Άνουβη, Σάραπη-Πλούτωνα κλπ.
Γενικά, η θρησκευτική πίστη, όπως τη γνωρίσαμε περισσότερο στα αρχαϊκά, λιγότερο στα κλασικά χρόνια, είχε στην Ελληνιστική εποχή υποχωρήσει. Μπορεί τα αφιερώματα να ήταν πλουσιότερα και οι ναοί μεγαλοπρεπέστεροι, μπορεί οι δημόσιες λατρευτικές εκδηλώσεις να φάνταζαν πολυτελέστερες παρά ποτέ, αλλά στο βάθος ο πλούτος και η αστάθεια της εποχής είχαν κλονίσει τα θεμέλια τόσο της ηθικής όσο και της θρησκείας. Οι μεταφυσικές ανάγκες των ανθρώπων, όταν δεν καλύπτονταν από τις μυστηριακές λατρείες, ικανοποιούνταν από δεισιδαιμονικές ας τις πούμε πρακτικές, όπως τα ξόρκια, τα φυλαχτά, η μαγεία γενικά, και ακόμα από την αστρολογία και τη μαντική στις ποικίλες μορφές της. Μία μόνο θεά είδε τα χρόνια εκείνα τη λατρεία της να αναβαθμίζεται: η θεά Τύχη.
Χαρακτηριστικό για την εποχή φαινόμενο ήταν και οι αθρόες αποθεώσεις. Η υποτιθέμενη εξύψωση ενός θνητού, συνήθως ηγεμόνα, στην τάξη των θεών, η κατασκευή ναών αφιερωμένων στη λατρεία του, η προσφορά θυσιών κλπ., ήταν φαινόμενα συνηθισμένα στην Ανατολή, όχι όμως και στην Ελλάδα, όπου οι αντίστοιχες μαρτυρίες είναι ελάχιστες και αμφίβολες. Μόνο τώρα, μετά τον Μεγαλέξανδρο, που ζωντανός ακόμα διεκδικούσε, ως γιος του Άμμωνα-Δία, θεϊκές τιμές, οι διάδοχοί του, οι Σελευκίδες, οι Πτολεμαίοι και οι Ατταλίδες, δεν ισχυρίζονταν μόνο ότι κατάγονταν από θεούς, αλλά και φρόντιζαν όταν πεθάνουν να αποθεωθούν οι ίδιοι, καμιά φορά και οι σύζυγοί τους, για το μεγαλείο τους και για τις ευεργεσίες τους στη χώρα. Με αυτά τα δεδομένα οι αποθεώσεις δε βασίζονταν στη θρησκευτική πίστη αλλά σε πολιτικές αποφάσεις που σκοπό είχαν να ενισχύσουν το κύρος της δυναστείας.
Όσο για την ηθική τάξη: οι κάθε λογής απατεώνες, οι αχόρταγοι παράσιτοι, οι εταίρες, οι μεσίτρες, οι ξαδιάντροπες κουβέντες, η σωματική κακοποίηση και εκμετάλλευση των δούλων, όλα όσα από παλιά θεωρούνταν περιθωριακά και αξιοκατάκριτα, φαίνεται ότι αποτελούσαν τώρα συνηθισμένα και φυσικά φαινόμενα της καθημερινής ζωής. Κείμενα και αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι η ελληνιστική κοινωνία, τουλάχιστο στα αστικά κέντρα, όπου κυκλοφορούσε και επιβίωνε κάθε καρυδιάς καρύδι, εύκολα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έκδοτη στις ηδονές, ανήθικη, σπάταλη, αδίστακτη κλπ. - αλλά βέβαια παρόμοιοι χαρακτηρισμοί, απ᾽ όπου και αν προέρχονται, είναι συχνά υπερβολικοί, αν όχι και άδικοι .
(https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/grammatologia/page_059.html )
Πόλεις κατα την Ελληνιστική Περίοδο
Κατά την Ελληνιστική περίοδο οι πόλεις ήταν αυτόνομες ή οργανωμένες σε κοινά ή εξαρτημένες από ηγεμόνες. Στην τελευταία κατηγορία εντάσσονταν παλαιότερες ελληνικές πόλεις και νεότερες ιδρυμένες από το Μεγάλο Αλέξανδρο και τους ελληνιστικούς βασιλείς. Οι αυτόνομες πόλεις ήταν σχετικά λίγες, κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα και στο νησιωτικό Αιγαίο με σπουδαιότερη τη Ρόδο. Εξακολούθησαν να διατηρούν τα βασικά πολιτειακά τους όργανα, όπως την εκκλησία του δήμου, τη βουλή και τους άρχοντες. Οι πόλεις που ανήκαν στα κοινά αποποιήθηκαν ένα μέρος από τα κυριαρχικά τους δικαιώματα χάριν του κοινού, ενώ από την άλλη μεριά οι πολίτες τους -που θεωρούνταν και πολίτες εκείνων- είχαν δικαιώματα και σε όλες τις άλλες. Χαρακτηριστική πτυχή της πολιτικής του Αλεξάνδρου υπήρξε η ίδρυση νέων πόλεων στις περιοχές που κατακτούσε. Οι περισσότερες από αυτές εξελίχτηκαν σε αξιόλογα εμπορικά και πολιτιστικά κέντρα, αν και αρκετές παρέμειναν απλοί στρατιωτικοί οικισμοί προορισμένοι για την περιφρούρηση των νεοαποκτημένων περιοχών. Από τις νέες πόλεις βέβαια απουσίαζαν οι πολιτικοθρησκευτικές παραδόσεις και επιπλέον η αυτονομία τους ήταν περιορισμένη, αφού ελέγχονταν αυστηρότερα από τα τοπικά όργανα των ηγεμόνων, οι οποίοι και τιμώνταν ως ιδρυτές τους. Ασκήσεις ( και για τα τρια κείμενα ) : 1) Να διαβάσετε πολύ καλά και να υπογραμμίσετε τα βασικά σημεία του κειμένου . 2)Να διατυπώσετε τις απορίες που σας δημιουργουνται καθώς και τυχόν σκέψεις και παρατηρήσεις σας |
