ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΘΕΜΑ 

ΤΟΥ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΙΩΠΗ .

 

«Τη πρώτη νύχτα πλησιάζουνε

και κλέβουν ένα λουλούδι

από τον κήπο μας

και δε λέμε τίποτα….

 

Τη δεύτερη νύχτα δε κρύβονται πλέον

περπατούνε στα λουλούδια,

σκοτώνουν το σκυλί μας

και δε λέμε τίποτα.

 

Ώσπου μια μέρα

-την πιο διάφανη απ’ όλες-μπαίνουν άνετα στο σπίτι μας

ληστεύουν το φεγγάρι μας

γιατί ξέρουνε το φόβο μας

που πνίγει τη φωνή στο λαιμό μας.

 

Να παρουσιάσετε το βασικό, κατά τη γνώμη σας,  ερώτημα που υποβάλλει το ποίημα, στηρίζοντας την θέση σας σε τρία σημεία του κειμένου. Να το σχολιάσετε σε 150-200 λέξεις

Πριν απαντήσω , πρέπει να πω ότι στην ανάλυση κειμένου μπορεί κανείς να κινηθεί με διαφορετικό τρόπο και ως εκ τούτου πμορούν να υπάρξουν διαφορετικές σωστές απαντήσεις . 
Το σημαντικό είναι η μέθοδος που χρησιμοποιούμε για την ανάλυση .


Η απάντηση έχει τρία μέρη :

1) το ερώτημα : 

Γιατί οι άνθρωποι  δεν αντιδρούν , όταν καταπατώνται τα δικαιώματά τους ;


2) Για να απαντηθεί οτιδήποτε με βάση το κείμενο χρειάζεται ανάλυση .
Η ανάλυση ξεκινάει πάντα με την πολύ προσεκτική παρατήρηση .
Ξεκινάμε από "κλειδιά " του κειμένου , τους περίφημους "κειμενικούς δείκτες . 

Συνήθως ξεκινάμε από επαναλήψεις (όλων των ειδών ) , μεταφορές /παρομοιώσεις , αντιθέσεις .

Μπορούμε να παρτηρήσουμε τα ρήματα ( τα πρόσωπα , τους χρόνους τους , την φωνή τους ) αν έχουν κάτι να μας πουν .

Την παρουσία/απουσία επιθέτων .

Αφού "καταγράψουμε " (στο μυαλό μας ή στο πρόχειρο ) τις παρατηρήσεις μας , αποφασίζουμε ποια είναι , κατά την γνώμη μας , τα τρια σημεία (εδώ στην συγκεκριμένη άσκηση ) που στηρίζουν (απεικονίζουν) το ερώτημα και δείχνουμε πως λειτουργούν μέσα στο κείμενο .

Εγώ διάλεξα τα εξής :

1.Μερική επανάληψη

και δε λέμε τίποτα…

και δε λέμε τίποτα.

Στην μια περίπτωση με αποσιωποιητικά - κάτι συνεχίζεται , κάτι περιμένουμε , στην δεύτερη περίπτωση με τελεία - τελεσίδικη κατάσταση . Δεν περιμένουμε πια τίποτα , κάτι έχει τελειώσει .

2. Νοηματική επανάληψη:

που πνίγει τη φωνή στο λαιμό μας.

Ο στίχος αυτός κάνει νοηματική επανάληψη με τους δύο προηγούμενους χρησιμοποιώντας και μεταφορικό λόγο (ο φόβος πνίγει την φωνή / σαν να λέμε ο φόβος= δολοφόνος )

Οι  επαναλήψεις  αυτές (μερική και νοηματική , απλώνονται σε τρεις στίχους)  τοποθετούνται στον τελευταίο στίχο της κάθε στροφής . 

Άρα ενδυναμώνεται και τονίζεται το νόημά τους με πολλους τρόπους . Είναι εμφανές ότι πρόκειται για το ισχυρότερο σημείο του ποιήματος το οποίο ως θέση , δημιουργεί εύλογα το ερώτημα : Γιατί συμβαίνει αυτό ;

3) Νοηματική επανάληψη ( η έννοια της κλοπής , της καταπάτησης , της βίας  )

 και κλέβουν ένα λουλούδι

περπατούνε στα λουλούδια,

σκοτώνουν το σκυλί μας

ληστεύουν το φεγγάρι μας

Σαφής η συμβολική σημασία του λουλουδιού ( ομορφιά , αγνότητα , μη χρηστικότητα) , του σκυλιού ( πιστότητα , σχέσεις , στήριξη ) και του φεγγαριού (όνειρα) . Η έμφαση που επιτυγχάνεται με αυτή την  νοηματική επανάληψη δυναμώνει περισσότερο με την κλιμάκωση που δημιουργείται (από την γη στον ουρανό / όλος ο κόσμος μας ) αλλά και από την επιλογή των ρημάτων ( κλέβουν , περπατούνε- με την έννοια τσαλαπατούνε, σκοτώνουν , ληστεύουν ) .Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι τοποθετεί υψηλότερα στην κλίμακα το ληστεύουν από το σκοτώνουν . Το ληστεύουν έχει την έννοια της ιδιοποίησης ( το δικό μας το κάνουν δικό τους ) που μαζί με το φεγγάρι / όνειρα δημιουργούν πολύ έντονα την ατμόσφαιρα / εικόνα  της καταστροφής . Αυτή τόσο έντονη αίσθηση δημιουργεί με την σειρά της , πάλι , το ερώτημα : Γιατί γίνεται αυτό κι εμείς γιατί δεν αντιδρούμε .

( Σας δίνω και άλλα στοιχεία για εξάσκηση )

4. Νοηματική επανάληψη / κλιμάκωση :

Τη πρώτη νύχτα 

 Τη δεύτερη νύχτα

Ώσπου μια μέρα

Ενδιαφέρουν εδώ  η χρήση της λέξης " νύχτα " τις δυο πρώτες φορές. Μ αυτόν τον τρόπο τονίζεται το "κρυφά " (ίσως μια απάντηση στην ερώτηση γιατί δεν το παίρνουμε είδηση ; Γιατί δεν αντιδρούμε ; ) και αμέσως μετά αντικαθίσταται από την λέξη μέρα , και για να το κάνει πιο σαφές συμπληρώνει " την πιο διάφανη απ όλες ". Μ αυτόν τον τρόπο δεν αφήνει κανένα περιθώριο η απάντηση στην ερώτηση να είναι "δεν ξέραμε , δεν είδσαμε , δεν ακούσαμε " η χρήση αόριστου άρθρου στην λέξη μέρα κάνει πιο δυνατή την απειλή ( δεν ξέρουμε πότε ,αλλά θα συμβεί )

5. Χρήση δευτερεύουσας αιτιολογικής πρότασης :

γιατί ξέρουνε το φόβο μας ( που πνίγει την φωνή στον λαιμό μας )

Η χρήση , ξαφνικά , εν μέσω του ποιήματος ,αναφορικού λόγου και μάλιστα αιτιολογίας ξαφνιάζει ως απάντηση και υπογραμμίζει ξανά το ερώτημα που αιωρείται από την αρχή : Γιατί ;