Συνήθειες επικίνδυνες, αλλά για ποιον;

Σε πρόσφατο κείμενό του, ο Ζακ Ατταλί ξεκινά με την προφανή διαπίστωση ότι «η διαχείριση της πανδημίας χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις» και συνεχίζει αναφερόμενος στο θέμα των εστιατορίων, τα οποία στη Γαλλία είναι κλειστά εδώ και τέσσερις μήνες, χωρίς ουσιαστική ελπίδα να ανοίξουν πριν από το καλοκαίρι.

«Εάν, όμως, δυστυχώς, η πανδημία αυτή πρόκειται να διαρκέσει, να επιστρέψει ή να εγκατασταθεί ανάμεσά μας, είναι σαφέστατα καιρός να εξετάσουμε μέτρα [τα οποία θα καθιστούσαν δυνατό το άνοιγμα των εστιατορίων], τουλάχιστον για την περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού.

Μολονότι οι φορείς εξουσίας είναι όλοι τους, στην πραγματικότητα, ενθουσιασμένοι με την κατάσταση αυτή.

Τούτο συμβαίνει επειδή τα εστιατόρια δεν είναι μόνο τόπος κατανάλωσης τροφίμων. Μαζί με το οικογενειακό γεύμα, αποτελούν τους κύριους τόπους συζήτησης και μετάδοσης της γνώσης. Στους φορείς εξουσίας, όμως, σε όλες τις κοινωνίες, δεν αρέσει καθόλου οι άνθρωποι να φλυαρούν τρώγοντας. Κατά τη διάρκεια του γεύματος ανταλλάσσουν πληροφορίες, συζητούν πολιτικά θέματα, συνάπτουν συμμαχίες, κι όλα αυτά εκτός του ελέγχου της εξουσίας, η οποία δεν γνωρίζει τίποτε από όσα λέγονται εκεί. Στοιχείο ιδιαιτέρως επικίνδυνο για εκείνην. Επιπλέον, το κοινό γεύμα παίρνει χρόνο: χρόνο από την εργασία, από την κατανάλωση άλλων πραγμάτων εκτός της τροφής. Επομένως, το γεύμα είναι εχθρός της οικονομίας, το γεύμα είναι αντικαπιταλιστικό. Για τον λόγο αυτό κατέληξε μάλιστα να είναι μια σύντομη και μοναχική στιγμή κατανάλωσης βιομηχανικών προϊόντων, ένας εχθρός του ανθρώπου. Ποτέ δεν είναι άχρηστο να υπενθυμίζεται ότι οι διατροφικές συνήθειες σκοτώνουν περισσότερο απ' ό,τι η χειρότερη πανδημία. Στους φορείς εξουσίας δεν αρέσει ούτε η μετάδοση γνώσεων από τη μια γενιά στην άλλη. Προτιμούν να τις μεταδίδουν οι ίδιοι...

Ως εκ τούτου, οι κοινωνίες μας, εδώ και καιρό (εδώ και τουλάχιστον ενάμιση αιώνα), κάνουν τα πάντα ώστε να σκοτώσουν το γεύμα, ώστε να τρώμε κάπου αλλού κι όχι στο τραπέζι, κυρίως δε να μην τρώμε μαζί. Να τρώμε μόνοι μας, μπροστά σε έναν υπολογιστή ή σε κάποια γωνιά του χώρου εργασίας. Να καταβροχθίζουμε βιομηχανικά προϊόντα με τεχνητή γεύση, η οποία μας αποθαρρύνει να αφιερώνουμε χρόνο στο φαγητό. Η τροφή καθίσταται επομένως οικουμενικά ομοιόμορφη, διαιωνίζοντας την ψευδαίσθηση εικονικών ταξιδιών με προορισμό φαγητά που θα είναι εξωτικά μόνον κατ' όνομα. Παράλληλα, κλείνοντας τους ηλικιωμένους στους οίκους ευγηρίας, καθιστούμε ακόμη πιο δυσχερή τη μετάδοση των παλιών συνταγών.

Εάν εξετάσουμε την κατάσταση προσεκτικά, διαπιστώνουμε ότι η πανδημία ενδέχεται να επιταχύνει την εξέλιξη αυτή, στην οποία αντιστέκονται περισσότερο η Γαλλία, η Ιταλία και μερικές ακόμη χώρες. Θα μπορούσε να δικαιολογήσει την απαγόρευση κυκλοφορίας με τη δυνατότητα να ψωνίζουμε κατά την ώρα που κάποτε γευματίζαμε. Με την επίκληση της αύξησης της παραγωγικότητας την οποία καθιστά δυνατή το γεύμα στο πλαίσιο της τηλεργασίας, μπροστά στον υπολογιστή μας στο σπίτι, στο γραφείο/σαλόνι/ τραπεζαρία και, κάποιες, φορές, υπνοδωμάτιο.

Πρέπει να αντισταθούμε με κάθε τίμημα σε αυτές τις επικίνδυνες, θανατηφόρες τάσεις...» [Jacques Attali «Manger, c’est parler», 10 Φεβρουαρίου 2021]

Τα εστιατόρια είναι συνδεδεμένα με στιγμές ευχαρίστησης για τους ανθρώπους. Στον νέο κόσμο που πολλοί οραματίζονται, έναν κόσμο που θα περιλαμβάνει αποκλειστικώς και μόνον υποχρεώσεις και καθήκοντα, είναι περιττά. Η λειτουργία τους συνιστά μια παραφωνία, την οποία δεν μπορεί να αντισταθμίσει η όποια συμβολή τους στην οικονομία.