2 ΚΕΙΜΕΝΑ  ( + 1 μικρό )

 ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΤΗΡΙΧΤΗΚΑΜΕ

 ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣ

«Η δουλειά μου είναι να μην μπορεί κανένας να πει «δεν ήξερα». Ο καθένας από εκεί και πέρα αποφασίζει τι κάνει με αυτή την πληροφορία. Θα βγει στους δρόμους, θα βάλει το χέρι στην τσέπη για να βοηθήσει, θα το πει στα παιδιά του, θα αδιαφορήσει; Πάντα αισθάνομαι όμως ότι η δουλειά μου είναι ηθική υποχρέωση. Δεν διεκδικώ δάφνες, αυτή είναι η αποστολή μου».

Γιάννης Μπεχράκης , Φωτορεπόρτερ

Πρωτοβουλία Μεταπτυχιακών Φοιτητών/τριών και Yποψήφιων Διδακτόρων Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Προστασίας του Πολίτη

Ιωάννινα

25/1/2021

Εδώ και ένα χρόνο η ελληνική κοινωνία βρίσκεται ενώπιον μίας πρωτόγνωρης συνθήκης, της πανδημίας του COVID-19. Ως μεταπτυχιακοί φοιτητές/τριες παρακολουθούμε τις εξελίξεις από δύο οπτικές γωνίες. Ως πολίτες και κοινωνικοί επιστήμονες δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε την εκτροπή που συνιστά η εξακολούθηση του νομοθετικού έργου εν μέσω κατάστασης εξαίρεσης, την στιγμή που κάθε κοινωνική ζύμωση, συλλογική διαμαρτυρία και διαβούλευση έχουν τεθεί υπό αίρεση έως και απαγόρευση. Ως μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας από την άλλη, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μύριες δυσκολίες που δυσχεραίνουν τις σπουδές μας. Με τις βιβλιοθήκες και τις αρχειακές συλλογές κλειστές και την ακαδημαϊκή ζωή να έχει παραλύσει, είναι αδύνατον να ανταπεξέλθουμε στις εργασίες και το ερευνητικό μας έργο. Κι όμως, αντί της αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων, το Υπουργείο Παιδείας και οι αρμόδιες πολιτικές αρχές επιλέγουν να ασχοληθούν με το Πανεπιστήμιο μονάχα με όρους θεάματος, προς τέρψη του φιλοθεάμονος κοινού.

Με πρόσχημα περιστατικά και καταστάσεις τα οποία ως γνωστόν έχουν σαν επίκεντρο συγκεκριμένα ιδρύματα, ευρισκόμενα στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, η κυβέρνηση επιχειρεί σε μία πρωτοφανή κίνηση να δημιουργήσει ένστολο σώμα, άμεσα υπαγόμενο στην ΕΛ.ΑΣ. το οποίο θα αναλάβει δήθεν την φύλαξη των Πανεπιστημίων. Τις Ομάδες Προστασίας Πανεπιστημιακού Ιδρύματος (Ο.Π.Π.Ι.) Δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός πως κατά καιρούς ατυχή περιστατικά έχουν λάβει χώρα σε πανεπιστημιακούς χώρους, στα οποία οφείλουμε να σημειώσουμε πως συχνά ήταν πρωταγωνιστές και νεολαίοι του σημερινού κυβερνητικού κόμματος. Όμως η ευρύτερη κατάσταση που επικρατεί πέριξ των ιδρυμάτων του κέντρου της Αθήνας, (παρεμπόριο, ναρκωτικά) είναι προϊόν ευρύτερης φτωχοποίησης και κοινωνικής υποβάθμισης που δεν προέκυψαν εν κενώ, αλλά εξαιτίας ευρύτερων κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων και δεν βλέπουμε πως η αστυνομία θα δώσει λύση σε αυτά τα ζητήματα. Θα πρέπει άλλωστε να σημειώσουμε, πως η κυβέρνηση έχει ήδη καταργήσει το πανεπιστημιακό άσυλο (το οποίο είχε ήδη μετατραπεί σε άδειο κέλυφος) επιλύοντας το υποτιθέμενο πρόβλημα της εγκληματικότητας στα πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Ιστορικά το Πανεπιστήμιο φιλοδοξούσε να αποτελέσει έναν χώρο απελευθερωμένο από την εξουσία, οποιασδήποτε υφής, πολιτικής ή θρησκευτικής, με όλες τις δυσκολίες που το εγχείρημα αυτό ενέχει. Η ελεύθερη διακίνηση ιδεών δεν είναι ρητορικό σχήμα και δεν περιορίζεται στα πλαίσια των φοιτητικών συνελεύσεων. Συνίσταται στην ελευθερία, στην απόκτηση της γνώσης, στην ελεύθερη επιλογή πολιτικής τοποθέτησης και έκφρασης, καθώς το Πανεπιστήμιο παρέχει ή θα όφειλε τουλάχιστον να παρέχει, σε όλα τα μέλη της κοινότητας του, την ευκαιρία να αναπτύσσουν ελεύθερα κάθε πτυχή της προσωπικότητάς τους, με τρόπο που εκτός αυτού πιθανότατα να ήταν αδύνατον. Η επιλογή αυτή της κυβέρνησης, κατά την γνώμη μας λίγη σχέση έχει με το ζήτημα της ασφάλειας αυτό καθαυτό και αυτό γιατί στόχος της είναι η δημιουργία ενός ασφυκτικού πλαισίου, στο οποίο η παρουσία του κράτους θα είναι διαρκής και θα αφήνει ελάχιστα περιθώρια για την ανοιχτή έκφραση και πολιτικοποίηση. Ας μην ξεχνάμε, πως η ιστορία της σχέσης Πολιτείας – Πανεπιστημίου στην Ελλάδα, είναι μία ιστορία προσπάθειας αναίρεσης των παραχωρήσεων που το φοιτητικό κίνημα απέσπασε μέσω του αντιδικτατορικού αγώνα και των κοινωνικών διεκδικήσεων των δεκαετιών του ’70 και του ’80.

Το Πανεπιστήμιο δεν έχει ανάγκη αστυνομίας. Το Πανεπιστήμιο έχει ανάγκη χρηματοδότησης απαραίτητης για την πρόσληψη διδακτικού και βοηθητικού προσωπικού, την υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων, υποτροφιών και φοιτητικής μέριμνας (σίτιση, στέγαση και μετακινήσεις φοιτητών). Αντί της επίλυσης αυτών των ζητημάτων η κυβέρνηση, με προκλητικό τρόπο, επιλέγει να αποσπάει τους ήδη πενιχρούς πόρους του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) για τις ανάγκες της αστυνομίας. Η άρνηση του Υπουργείου να αναγνωρίσει την πραγματικότητα δεν αποτυπώνεται μόνο στην δημιουργία των ΟΠΠΙ αλλά και στις υπόλοιπες διατάξεις του υπό ψήφιση νομοσχεδίου όπου μεταξύ άλλων προβλέπονται διαγραφές των καλούμενων «αιώνιων φοιτητών» (ν + 2 έτη), διαφοροποιήσεις στις διαδικασίες των Πανεπιστημίων, καθώς και στις βάσεις εισαγωγής σ’ αυτά, καθώς και η συγκρότηση πειθαρχικών συμβουλίων, των «φοιτητοδικείων», σε περιπτώσεις «αντιγραφών, φοιτητικών κινητοποιήσεων και καταλήψεων». Όσον αφορά, το ζήτημα των «αιώνιων φοιτητών», η απόφαση αυτή δεν λαμβάνει υπόψη ότι ο μύθος αυτός περιχαρακώνει τους νέους ανθρώπους και λησμονεί ότι πολλοί/ές εξ αυτών δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους, εξαιτίας οικονομικών, εργασιακών ή οικογενειακών λόγων. Παράλληλα για τους ήδη φοιτούντες, ο ανώτατος χρόνος φοίτησης ξεκινά να υπολογίζεται από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, 2021-2022. Το γεγονός των «αιώνιων φοιτητών» δεν επιβαρύνει σε τίποτα την έρευνα, τη διδακτική διαδικασία, το διδακτικό προσωπικό, τον/την φορολογούμενο, καθώς α) δεν δικαιούνται πάσο για μειωμένο κόστος μετακινήσεων, β) δεν δικαιούνται στέγαση σε φοιτητική εστία, γ) δεν δικαιούνται σίτιση στις λέσχες, δ) δεν δικαιούνται συγγράμματα, ε) δεν δικαιούνται φοιτητικά επιδόματα. Το κόστος είναι αμελητέο, αλλά η διδαχή του μύθου ενέχει τεράστια σημασία.

Συνολικά το νέο νομοσχέδιο καταργεί de facto το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων ενώ μία ακόμη παράμετρος είναι ο περιορισμός στην ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών σε αυτά. Βάσει της λειτουργίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, η πρόσβαση στις ακαδημαϊκές διαλέξεις και δράσεις είναι ελεύθερη στο ευρύ κοινό, και επιπλέον στους χώρους των πανεπιστημίων λαμβάνουν χώρα πληθώρα εκδηλώσεων, που δεν διοργανώνονται απαραίτητα από την πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά προάγουν την ελεύθερη σκέψη. Η παράμετρος αυτή του νομοσχεδίου έρχεται να διευρύνει το χάσμα μεταξύ πανεπιστημίου και κοινωνίας, και να διαψεύσει τον μύθο που θέλει το χάσμα αυτό να προέρχεται από την ίδια την ακαδημαϊκή κοινότητα.

Για όλους αυτούς τους λόγους, δεν μπορούμε παρά να είμαστε αντίθετοι και αντίθετες προς το υπό ψήφιση νομοσχέδιο και καλούμε την ακαδημαϊκή κοινότητα να αντισταθεί με όλα τα διαθέσιμα μέσα.

Υπογραφές

(ακολουθούν υπογραφές )

 Η Βέρμαχτ στο Πολυτεχνείο το 1943

Είναι μια ιστορία, τόσο παλιά μα και τόσο φρέσκια. Βρισκόμαστε στο 1943 στο προαύλιο του Πολυτεχνείου. Δύο Γερμανοί αξιωματικοί της Βέρμαχτ με τις στολές τους και τα πιστόλια να λάμπουν στην καλογυαλισμένη ζώνη, περπατούν στην οδό Στουρνάρη και μπαίνουν από την πλάγια είσοδο. Είναι ώρα μαθημάτων και το προαύλιο είναι γεμάτο φοιτητές. Ο φύλακας του θυρωρείου αλαφιασμένος τρέχει στο κτίριο που στέγαζε τότε την πρυτανεία, γωνία Στουρνάρη και Πατησίων και ειδοποιεί τον πρύτανη. Ο πρύτανης βγαίνει από το γραφείο του, με κουστούμι εκείνος, προλαβαίνει τους Γερμανούς στον πλάγιο διάδρομο, να χαζεύουν τα κτίρια. Οι ιδιότητες του: πολιτικός μηχανικός με σπουδές στο Μετσόβιο και στη συνέχεια στη Γερμανία, επίτιμος διδάκτωρ του Πολυτεχνείου του Βερολίνου. Τους καλωσορίζει σε άπταιστα γερμανικά, περπατάει μαζί τους ως την πύλη της οδού Τοσίτσα δείχνοντας τα μνημειώδη νεοκλασικά κτίρια του Καυταντζόγλου και εκεί τους εξηγεί ευγενικά ότι στα ακαδημαϊκά ιδρύματα από ιδρύσεως ελληνικού κράτους αυτό δεν επιτρέπεται. Οι Γερμανοί αξιωματικοί εντυπωσιασμένοι από τη φιγούρα και την κουλτούρα του πρύτανη ευχαριστούν, χαιρετούν και βγαίνουν από το Πολυτεχνείο κατευθυνόμενοι προς το Μουσείο. Ήταν ο πρύτανης Νίκος Κιτσίκης, ένα θρυλικό όνομα της ελληνικής διανόησης των μηχανικών.

Την ιστορία την είχα ακούσει πριν πολλά χρόνια, τις μέρες που το τάνκ έριξε την πύλη της οδού Πατησίων, από τον πατέρα μου. Μάρτυρας ο ίδιος του περιστατικού το 1943 ως φοιτητής τότε της σχολής πολιτικών μηχανικών.

Τον Φεβρουάριο του 2020, λίγες μέρες πριν ξεσπάσει η πανδημία, στην αίθουσα τελετών της Αρχιτεκτονικής, στα ίδια ακριβώς κτίρια η σχολή μας τίμησε έναν μεγάλο δάσκαλο, τον καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αργύρη Πετρονώτη για τη συμβολή του στον τεχνικό μας πολιτισμό. Ο αειθαλής «μαστρο-Αργύρης» όπως ζητά από τους φοιτητές του να τον αποκαλούν, στην ομιλία του αφού μας μίλησε για τη λαϊκή αρχιτεκτονική και τις ροοκρήνες της Αρκαδίας άρχισε να λέει για τις σπουδές του και έκλεισε διηγούμενος ακριβώς την ίδια ιστορία: οι Γερμανοί της Βέρμαχτ, ο πρύτανης Νίκος Κιτσίκης και ένα μεγάλο μάθημα για το τι σημαίνει πανεπιστημιακό άσυλο. Αυτές τις μέρες, φορτισμένος όπως όλοι και όλες μας, σκεπτόμουν να κάτσω να το γράψω αυτό το ωραίο σαν παραμύθι γεγονός. Επειδή παραήταν προσωπικό βίωμα το απέφευγα. Ώσπου χτύπησε το τηλέφωνο, από Θεσσαλονίκη. Ήταν ο αγαπημένος «μαστρο-Αργύρης». Με ρώτησε αν θυμάμαι την ιστορία που έχω ακούσει δυο φορές να κάτσω να τη γράψω τώρα γιατί πρέπει. Να είναι καλά. Του το υποσχέθηκα.

Να θυμόμαστε λοιπόν το Genius loci του Πολυτεχνείου, το «πνεύμα του τόπου» που διαμόρφωσαν γενιές και γενιές δασκάλων και φοιτητών.

Φωτό: Γερμανοί στρατιώτες μπροστά από την Τριλογία με φόντο τα σκαλιά της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Αθήνα, Μάϊος 1941. Nikos Belavilas