Γ2 : ΓΛΩΣΣΑ

 ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΠΟΥ ΓΡΑΨΑΤΕ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 

Θέμα Α

Το Κείμενο ΙΙ παρουσιάζει μια ιστορική στιγμή του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου. Ποιο είναι το γεγονός που αφηγείται; Να το παρουσιάσετε συνοπτικά σε 100 λέξεις.

Κείμενο ΙΙ: Η «ανταρσία της ανακωχής» τα Χριστούγεννα του 1914 

  Τα πρώτα Χριστούγεννα από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον χειμώνα του 1914, πάνω από 1 εκατ. στρατιώτες του Δυτικού Μετώπου20, αψηφώντας τις εντολές των ανωτέρων τους, εγκατέλειψαν τα χαρακώματα και σκορπίζοντας ευχές γιόρτασαν με τον εχθρό, παίζοντας ποδόσφαιρο σε μια αυθόρμητη εκεχειρία που έμεινε για πάντα στην παγκόσμια ιστορία. Μια «ανταρσία της ανακωχής» εν μέσω του «Μεγάλου Πολέμου» που τελικά στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 18 εκατ. ανθρώπους. 

     Την παραμονή των Χριστουγέννων, άνδρες του βρετανικού στρατού άκουσαν τους Γερμανούς να τραγουδούν τα κάλαντα και είδαν φανάρια και μικρά έλατα στα χαρακώματα τους. Τα μηνύματα άρχισαν να περνούν σε όλους τους στρατιώτες, με την επόμενη ημέρα να βρίσκει Βρετανούς και Γερμανούς να ανταλλάζουν δώρα, να βγάζουν φωτογραφίες, να θάβουν τους νεκρούς τους και να παίζουν έναν αγώνα ποδοσφαίρου για να γιορτάσουν την εκεχειρία που μόνοι τους αποφάσισαν. 

       Πολλοί αξιωματικοί ανησύχησαν πως η συμπεριφορά των στρατιωτών τους θα υπονόμευε το μαχητικό πνεύμα, με αποτέλεσμα οι ανώτεροι να δίνουν εντολές για λήψη μέτρων ώστε να μην συμβεί ξανά ανάλογο περιστατικό, θέλοντας να διατηρήσουν την αυθόρμητη ανακωχή στο επίπεδο ενός μεμονωμένου περιστατικού στο Δυτικό Μέτωπο. «Εκείνα τα Χριστούγεννα, κατάφεραν να κάνουν θανάσιμους εχθρούς, φίλους για μια στιγμή», ανέφερε ο ιστορικός Φράνσις Τοουντρόου, σύμφωνα με το BBC.

      Για τον ποδοσφαιρικό αγώνα που απαθανάτισε ο φωτογραφικός φακός και έμεινε για πάντα στην ιστορία, χρησιμοποιήθηκε μια μπάλα που φτιάχτηκε από άχυρο δεμένο με σπάγκο, ενώ τα τέρματα φτιάχτηκαν από ξύλα, χλαίνες και κράνη. Όμως λέγεται πως ποδοσφαιρικοί αγώνες διεξήχθησαν κατά μήκους όλου του Δυτικού Μετώπου, ενώ στρατιώτες έβγαιναν από τα χαρακώματα και αντάλλασσαν δώρα και ευχές. 

      Η ανταρσία της ανακωχής επιβεβαιώνεται και από τα αρχεία του γερμανικού στρατού. Σύμφωνα με τον Τοουντρόου, ένας στρατιώτης έγραψε στον αδερφό του για τον αγώνα ποδοσφαίρου, εντούτοις ο στρατός δεν του επέτρεψε να δώσει περισσότερες πληροφορίες. Επιπλέον ο Τοουντρόου, ανέφερε στο BBC ότι ο στρατιώτης Καρτ Ζέχμις έγραφε στο ημερολόγιο του ότι «οι Άγγλοι έφεραν μια μπάλα ποδοσφαίρου από τα χαρακώματα και πολύ σύντομα ένα ζωηρό παιχνίδι ακολούθησε».

      Συγκλονιστική είναι και η μαρτυρία του Άγγλου, Μπέρτι Φέλσταντ, στρατιώτη του Δυτικού Μετώπου, ο οποίος έως το τέλος της ζωής του θυμόταν λεπτομερώς εκείνη την ημέρα. «Τα όπλα σίγησαν και οι στρατιώτες άρχισαν να βγαίνουν από τα χαρακώματα τους. Αφήσαμε και εμείς τα όπλα και συναντήσαμε τον εχθρό. Απ’ όσο θυμάμαι, οι Γερμανοί βγήκαν πρώτοι και άρχισαν να έρχονται προς το μέρος μας. Τους αντιγράψαμε αυθόρμητα. Χαιρετηθήκαμε και αρκετοί από εμάς άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο. Μην φαντάζεστε τίποτα οργανωμένο. Μια αυτοσχέδια μπάλα βρέθηκε από το πουθενά και περίπου 50 άτομα αλλάζαμε πάσες».

1) Προσοχή τι ζητάει η ερώτηση ! Ζητάει μόνο το γεγονός .Γεγονός είναι αυτό που έχει ήδη γίνει . Τίποτε άλλο .Ούτε που το ξέρουμε ,ούτε πως αντέδρασαν κάποιοι .

Για την αφήγηση του γεγονότος  χρειαζόμαστε : Τόπο , χρόνο , πρόσωπα , την δράση τους .Την ατμόσφαιρα .

Προσοχή γράφουμε αυτά που συνέβησαν κι όχι μόνο αυτά που μας έκαναν εντύπωση ή αυτά που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε . Τα περισσότερα παιδιά επικεντρωθήκατε στον ποδοσφαιρικό αγώνα και λιγότερο ή καθόλου σε άλλες στιγμές της εκεχειρίας . Εντύπωση μου έκανε ότι τα  Χριστουγεννιάτικα τραγούδια που ήταν και η αφορμή για όλο αυτό (μην ξεχνάμε ότι οι Ευρωπαίοι έχουν κοινά Χριστουγεννιάτικα τραγούδια ) τα αναφέρατε πολύ λίγα παιδιά .Το ίδιο συνέβη και με την ταφή των νεκρών .

Όσον αφορά την ατμόσφαιρα που προκύπτει από την αφήγηση του γεγονότος στο αρχικό κείμενο , θα έπρεπε να υπάρχει ηίδια και στο περιληπτικό σας κείμενο .

2)Μην χρησιμοποιείτε επαναδιατυπώσεις που δεν χρειάζονται και γενικά εκφράσεις που χρησιμοποιούνται λανθασμένα : 

Γράφετε μια πρόταση και μετά λέτε "συγκεκριμένα " και προσθέτετε άλλες δυο πληροφορίες . Γιατί ;Τι κερδίζει το κείμενό σας  ;  Λέξεις , φράσεις που δεν χρειάζονται επί της ουσίας , απλώς μπαίνουν για "να στολίσουν " το κείμενο , όχι απλώς δεν χρειάζονται αλλά κάνουν κακό .

Το ίδιο ισχύει και με την φράση " όπως επισημαίνεται " Αυτή η φράση μπορεί να χρησιμοποιηθεί αν πράγματι γίνεται στο αρχικό κείμενο μια επισήμανση , δηλαδή αν τονίζεται ιδιαιτέρως κάτι .Αλλιώς η χρήση της είναι λανθασμένη και επιβαρύνει το κείμενο .

"Στο κείμενο υποστηρίζεται ": Λάθος ! Το κείμενο είναι αφηγηματικό και ειδικά η περίληψη σου ζητά να αφηγηθείς σύντομα το γεγονός .Δεν είναι κείμενο επιχειρηματολογίας !

ιστορική στιγμή που έλαβε μέρος :Λάθος ! που συνέβη . Το γεγονός συμβαίνει -ο άνθρωπος λαμβάνει μέρος !

Προσοχή στα επίθετα που χρησιμοποιείτε . Μην ξεχνάτε ότι είναι χαρακτηρισμοί και πρέπει να ανταποκρίνονται στο πνεύμα του κειμένου : το γεγονός αυτό δεν ήταν " πρωτοπόρο ".Ήταν συγκινητικό , ανθρώπινο , απρόσμενο , ελπιδοφόρο ....όχι όμως πρωτοπόρο .Εξ άλλου δεν είχε συνέχεια ..Πρωτοπόρο είναι ένα εγχείρημα που ανοίγει δρόμους . Πρωτοπόρος =αυτός που ηγείται , που προηγείται .

Προσοχή στις υπερκείμενες έννοιες που χρησιμοποιείτε , πρέπει να ανταποκρίνονται στο νόημα των υποκείμενων εννοιών . Να τις αντιπροσωπεύουν : 

τα τραγούδια ή ανταλλαγή ευχών ,ό συγκεκριμένος ποδοσφαιρικός αγώνας , ή ταφή νεκρών ΔΕΝ ήταν "διάφορες δραστηριότητες " 

Επίσης δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε το γεγονός αυτό ως διασκέδαση ! Είναι τελείως έξω από το πνεύμα και του γεγονότος και του κειμένου . Δεν " είχαν σκοπό να διασκεδάσουν σε συνεργασία με τον αντίπαλο " είχαν σκοπό με βαθιά συγκίνηση να εορτάσουν ως Άνθρωποι την μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων , επειδή ακριβώς το μήνυμά της είναι Αγάπη και Ειρήνη .(Αυτά δεν θα τα πείτε στην περίληψη , εννοείται !Αποτελούν όμως την βαθιά κατανόηση του κειμένου που απαγορεύει να χαρακτηριστεί το συμβάν ως διασκέδαση !

3) Δεν γράφουμε ,επουδενί , δική μας άποψη ή ο,τιδήποτε δεν εμπεριέχεται , ως ιδέα ή πληροφορία , στο κείμενο .

4)Προσοχή , στην σειρά με την οποία παραθέτετε τα γεγονότα . Να υπάρχει λογικός ειρμός .

5)Μην ξεχνάμε ότι η περίληψη είναι συμπύκνωση .Τίποτε περιττό ! Ό,τι γράφουμε χρειάζεται .

ΘΕΜΑ Β

 Ερώτημα 1ο

 Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε τους ακόλουθους ισχυρισμούς που αναφέρονται στα Κείμενα Ι και ΙΙ:

 I. Οι ηγέτες των εμπλεκόμενων κρατών αμφισβητήθηκαν από σας λαούς σας. (κείμενο Α΄) (2 μονάδες)

 II. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος προκάλεσε εμφύλιες συρράξεις στα εμπλεκόμενα κράτη. (κείμενο Α΄) (2 μονάδες)

 III. Οι ειρηνιστές θεωρούσαν δίκαιη την υπεράσπιση της πατρίδας τους. (κείμενο Α΄)(2 μονάδες)

 IV. Κάθε λαός είχε την βεβαιότητα ότι αγωνιζόταν για το δίκιο του. (κείμενο Α΄)(2 μονάδες)

 V. Η Γερμανία στρέφεται ενάντια στη Μ. Βρετανία για λόγους φυλετικού μίσους. (κείμενο Α΄) (2 μονάδες)

 VI. Η ανακωχή τα Χριστούγεννα του 1914 ήταν ένα προσχεδιασμένο γεγονός. (κείμενο Β’) (2 μονάδες)

 VII. Ο τρόπος που αντιμετωπίστηκε το περιστατικό της ανακωχής από τους αξιωματικούς (κείμενο Β΄) συνάδει με την άποψη που διατυπώνεται στο κείμενο Α΄ ότι «Οι λαοί είχαν κληρονομήσει τις βεβαιότητές τους από μια μακραίωνη ιστορία. Είχαν διδαχτεί ότι το πεπρωμένο τους εξαρτάται από τον αμυντικό αγώνα εναντίον του προαιώνιου εχθρού» (3 μονάδες) 

(Μονάδες 15) 

Προσοχή !!!

Όταν σας ζητάνε να αποφασίσετε αν μια πρόταση  είναι σωστή ή λάθος , δεν αρκεί να τσεκάρετε .Πρέπει να δικαιολογήσετε και αυτό δεν σημαίνει απλώς να παραθέσετε ένα απόσπασμα από το κείμενο , ιδίως σε περιπτώσεις που τα πράγματα δεν είναι πολύ ξεκάθαρα , όπως με την ερώτηση 5 (V) .

Είναι γεγονός ότι η διατύπωση της ερώτησης στο συγκεκριμένο κριτήριο δεν είναι ξεκάθαρη ως προς αυτό αλλά τι σημαίνει να επιβεβαιώσετε ; Πως μπορεί κάποιος να επιβεβαιώσει αν κάτι είναι σωστό ή λάθος , αν δεν προσκομίσει κάποια στοιχεία; ( Εξ άλλου στην τάξη σε σχετική ερώτηση των μαθητών είπα ότι έπρεπε να δικαιολογήσετε την απάντησή σας .

Ας πάρουμε ως παράδειγμα την ερώτηση 5 (V) .

 "Η Γερμανία στρέφεται ενάντια στη Μ. Βρετανία για λόγους φυλετικού μίσους."

Σωστό ή λάθος; 

Αν φυλετικό μίσος θεωρήσουμε το Προαιώνιο (όπως λέει μέσα ) μίσος , τότε ναι , είναι σωστό .Αν όμως επικεντρωθούμε σε φράσεις , όπως η τελευταία όπου γίνεται αναφορά στον Βρετανικό και στον Γερμανικό επεκτατισμό , μπορούμε να θεωρήσουμε ότι πίσω από τις φυλετικές διενέξεις κρύβονται συμφέροντα και ανταγωνισμοί .

Γι αυτό δεν αρκεί να σημειώσετε Σ ή Λ , ούτε απλώς να παραθέσετε ένα χωρίο ,αλλά ακόμα καλύτερα να εξηγήσετε γιατί θεωρείτε Σ ή Λ μια πρόταση .

Ερώτημα 2ο 

Το Κείμενο ΙΙΙ που διαβάσατε φαίνεται να προέρχεται από το Ημερολόγιο του λοχία Αντώνη Κωστούλα, εθελοντή λοχία, φοιτητή, που κάηκε κατά λάθος στα βουλγάρικα χαρακώματα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Να καταγράψετε σημεία του κειμένου με τα οποία τεκμηριώνεται ότι πρόκειται για ημερολόγιο. 

Κείμενο ΙΙΙ: 

 Ένα τέλος που είναι μια αρχή

 [….]

 Μιαν επανάσταση.

 Να πολεμήσουμε για τη λευτεριά! Για τους σκλαβωμένους της Ανατολής και της Θράκης. Για όλους τους σκλάβους. Ώ! Πάντα αξίζει να πολεμά κανείς για τη λευτεριά και για τους σκλάβους. Μέσα στον κάθε σκλάβο υπάρχει ένα μέρος από τη δική μας σκλαβιά. Όμως να ρίξουμε και το Βασιλιά! Η πορφύρα, τι ερεθιστικό πανί για τον βαρβάτο ταύρο του λαού! Φτάνει να ξέρεις να το κουνίσεις μπροστά στα ερεθισμένα μάτια του. Το ρέμα με πήρε σύψυχο και σύγκορμο. Ένα κύμα τυφλό και παντοδύναμο μ’ άρπαξε πάνω στην αφρισμένη χήτη του, έτσι δα σαν ένα πελεκούδι. Και τώρα να με, ένα ναυάγιο αρκετά τρομαγμένο και πάρα πολύ έκπληχτο, πεταμένο στην κορφή ενός πετρένιου βουνού τα Σερβίας. Να με τώρα παραδομένος, δεμένος τελειωτικά πάνω στον τεράστιο τροχό του Πολέμου. Είναι αυτό ένα γεγονός αγιάτρευτο πια, που το δέχομαι μ’ ένα παράξενο, ρομαντικό παράπονο, σαν να μην ήμουν εγώ που το θέλησα. Όμως η εγκαρτέρηση δεν μου λείπει. Και πάντα με τριβελίζει μια αδάμαστη δίψα έντονης ζωής και αγώνων, κι ο πικρός ηδονισμός της δυστυχίας που πατάει το δόντι σκληρά στη σάρκα και σου δίνει πιο δυνατά την αίσθηση του «υπάρχειν». Πιο δυνατά κι από τη χαρά. Αφήνουμαι στον ίλιγγο της φοβερής ρόδας. Αφήνουμαι δεμένος πάνω της με την πικρή και πονηρή ευχαρίστηση των χριστιανών, που βλέπανε τους βασανιστές τους σαν ανύποπτους πλασαδόσους εισιτηρίων για τον Παράδεισο.

        Είμαι κιόλας τόσο νέος!

             Η Ρόδα του Πολέμου. 

      Τη βλέπουμε, μιλιούνια ανθρώποι, που ξεπροβάλλει μες από το μουχλιασμένο χάος και γυρίζει και τρίζει σπαραχτικά σα μαγγανοπήγαδο θεόρατο. Ο ορίζοντας είναι κοκκινόμαυρος, η γης αχνίζει άλικους αχνούς. Ο θεόρατος τροχός γυρνά ολοένα, γυρνά αιώνες μαζί με τη γης και στριγγλίζει πάνω από την άβυσσο, στριγγλίζει σπαραχτικά. Κ’ εγώ είμαι δεμένος χειροπόδαρα πάνω του. Ακολουθώ θέλοντας και μη το μοιραίο του γύρισμα τ’ οκνό. Γιατί γυρίζει χωρίς να βιάζεται, απελπιστικά αργά. Έχει τη σίγουρη κι αδυσώπητη κίνηση των φυσικών νόμων. Είναι ένα τεράστιο ζο με δόντια σιδερένια, μασά με απάθεια τη σπαρταριστή ανθρώπινη σάρκα. Όλο φρέσκια, ανθισμένη σάρκα.[…]

 Στράτη Μυριβήλη, Η ζωή εν Τάφω. Το βιβλίο του πολέμου. 16η Έκδοση. Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Ι.Δ. Κολλάρου &Σίας Α.Ε., σ.18-19. 

Απόσπασμα από το Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων του σχολείου :

Ημερολόγιο 

Με τον όρο «ημερολόγιο» εννοούμε τη συστηματική καταγραφή από ένα άτομο των πιο σημαντικών γεγονότων της προσωπικής του ζωής, καθώς και της δημόσιας ζωής της εποχής του. Πρόκειται για μια συνήθεια που οι απαρχές της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Το ημερολόγιο είναι κείμενο με προσωπικό χαρακτήρα. Κατά κανόνα, δηλαδή, δε γράφεται για να δημοσιευθεί ή για να διαβαστεί από άλλους πλην του ίδιου του συγγραφέα του. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται από ελλειπτική ή και συνθηματική πολλές φορές γραφή, ενώ περιέχει σχόλια, παρατηρήσεις, κρίσεις, σκέψεις και, γενικά, μια προσωπική και υποκειμενική καταγραφή όλων όσων απασχολούν το άτομο που κρατά το ημερολόγιο

Αυτά τα χαρακτηριστικά πρέπει να τα βρείτε στο κείμενο και να δείξετε και τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται

 ( Η προσωπική γραφή : πρωτοπρόσωπη  γραφή , έκφραση συναισθημάτων με μεταφορές/παρομοιώσεις , επίθετα , σημεία στίξης, εικόνες . Προσοχή !!! Από μόνη της η πρωτοπρόσωπη γραφή δεν αποτελί χαρακτηριστικό ημερολογίου . Πολλά κείμενα είναι γραμμένα σε α πρόσωπο !

Η συστηματική καταγραφή των πιο σημαντικών γεγονότων της προσωπικής του ζωής και της δημόσιας ζωής της εποχής του :

ο πόλεμος , η μάχη , οι αγώνες των λαών κι προσωπική συμμετοχή σ αυτούς , η αιχμαλωσία 

Η ελλειπτική ή και συνθηματική πολλές φορές γραφή, ενώ περιέχει σχόλια, παρατηρήσεις, κρίσεις, σκέψεις και, γενικά, μια προσωπική και υποκειμενική καταγραφή :( μην ξεχνάμε οτι το ημερολόγιο δεν γράφεται για να διαβαστεί )

Μιαν επανάσταση....... Είμαι κιόλας τόσο νέος! ................. Η Ρόδα του Πολέμου. Ξεκομμένες προτάσεις με χαλαρή συνοχή και αλλαγή παραγράφου .

Θέματα με χαλαρή σύνδεση : Η επανάσταση , η πτώση της βασιλείας , η μεταφορά του στην Σερβία , ο Πόλεμος )

Μην ξεχνάμε ότι ένα κείμενο δημιουργείται από συγκεκριμένους κειμενικούς παράγοντες : πομπό , δέκτη , στόχος, καταστασιακό περιβάλλον , μέσον . 

Αν σκεφτείτε ποιοι είναι αυτοί οι κειμενικοί παράγοντες σε ένα ημερολόγιο (πομπός : αυτός που βιώνει την κατάσταση , δέκτης : δεν υπάρχει άλλος , είναι ο ίδιος ο συγγραφές , στόχος : να θυμάται ο ίδιος , καταστασιακό περιβάλλον :υπό συναισθηματική , ψυχική , διανοητκή φόρτιση . μέσον : σελίδες τετραδίου .

Φυσικά , ως αφηγηματικό κείμενο , έχει και τα γενικότερα χαρακτηριστικά των αφηγηματικών κειμένων .

Ποιες οι διαφορές του από άλλα αφηγηματικά είδη ;

Συχνά γλωσσικά λάθη :

Προσοχή ! Το κείμενο δεν "αποτελεί" ημερολόγιο , ΕΙΝΑΙ ημερολόγιο ! Το Α αποτελεί τμήμα ενός Β .

Το κείμενο πρόκειται για ημερολόγιο ! Λάθος ! Το "πρόκειται ¨είναι απρόσωπο ρήμα άρα δεν μπορεί να έχει ουσιαστικό σε ονομαστική για Υποκείμενο !

Δεν αρκεί ένα παράδειγμα για την τεκμηρίωση .Όταν γράφετε π. χ. ότι έχει προσωπικό τόνο , δεν εξυπηρετεί σε τίποτε να "πετάξετε" ένα ρήμα σε α πρόσωπο . Μ αυτό δείχνετε ότι ξέρετε ποιο είναι το α πρόσωπο .Τίποτε άλλο !

Ερώτημα 3ο

 Στο Κείμενο ΙΙΙ ο πόλεμος περιγράφεται με εικόνες. Ποιες είναι αυτές και ποιαν αντίληψη για τον πόλεμο δείχνουν;

Η λογοτεχνική εικόνα είναι μια εικόνα φτιαγμένη από λέξεις , όπως ένας πίνακας ζωγραφικής από χρώματα και γραμμές . Δεν είναι φτιαγμένη από νοήματα ! Για να την αναλύσουμε εστιάζουμε πάνω στις λέξεις (γιατί έχει επιλέξει αυτές ο καλλιτέχνης κι όχι άλλες ) και στις μεταξύ τους σχέσεις ( τι προκύπτει από τους εκάστοτε συνδυασμούς ;) .

Άρα δεν αρκεί να βρεις την εικόνα και να πεις τι σκέφτεσαι . Αυτό μπορεί να σε οδηγήσει σε μια επιφανειακή προσέγγιση που δεν αρκεί ή σε μια παρανόηση (ακόμα χειρότερα) .

Ο Λογοτέχνης δεν σου μιλάει περί ενός πράγματος ( π.χ. περί της φρίκης του πολέμου ) ,Σου κτίζει έναν κόσμο και σε καλεί να εισέλθεις σ αυτόν για να ΔΕΙΣ την φρίκη 'η την ομορφιά ή τον πόνο ....

Η ποιητική περιγραφή δεν ακολουθεί τους κανόνες της αναφορικής περιγραφής , όπως η ποιητική χρήση της γλώσσας δεν ακολουθεί τους κανόνες της αναφορικής . Δεν ενδιαφέρεται για πλήρη , λεπτομερή περιγραφή ή για να το πω καλύτερα η πληρότητα και οι λεπτομέρειες στην ποιητική εικόνα είναι άλλου τύπου .

π.χ.

Τη βλέπουμε, μιλιούνια ανθρώποι, που ξεπροβάλλει μες από το μουχλιασμένο χάος και γυρίζει και τρίζει σπαραχτικά σα μαγγανοπήγαδο θεόρατο. Ο ορίζοντας είναι κοκκινόμαυρος, η γης αχνίζει άλικους αχνούς. Ο θεόρατος τροχός γυρνά ολοένα, γυρνά αιώνες μαζί με τη γης και στριγγλίζει πάνω από την άβυσσο, στριγγλίζει σπαραχτικά. Κ’ εγώ είμαι δεμένος χειροπόδαρα πάνω του. Ακολουθώ θέλοντας και μη το μοιραίο του γύρισμα τ’ οκνό. Γιατί γυρίζει χωρίς να βιάζεται, απελπιστικά αργά. Έχει τη σίγουρη κι αδυσώπητη κίνηση των φυσικών νόμων. Είναι ένα τεράστιο ζο με δόντια σιδερένια, μασά με απάθεια τη σπαρταριστή ανθρώπινη σάρκα. Όλο φρέσκια, ανθισμένη σάρκα.[…]

Πρόκειται για μια εικόνα που στηρίζεται σε μια μεταφορά : Πόλεμος = ρόδα .

Τι είδους ρόδα , όμως ; Χρειάζεται μια εικόνα ποιητική ( δημιουργική νοήματος , αισθήσεων και αισθημάτων ) για να αποκτήσει η μεταφορά δύναμη .

Ας δούμε τα επίθετα που χρησιμοποιεί : 

μιλιούνια (άνθρωποι), μουχλιασμένο (χάος ) , θεόρατο (μαγγανοπήγαδο ), κοκκινόμαυρος ( ορίζοντας) , άλικοι (αχνοί ), θεόρατος (τροχός) ,μοιραίο , οκνό  (γύρισμα) , σίγουρη , αδυσώπητη (κίνηση ) , τεράστιο (ζο ) , σιδερένια (δόντια ) , σπαρταριστή  ανθρώπινη φρέσκια , ανθισμένη (σάρκα)

Ας δούμε τα επιρρήματα :

σπαραχτικά (τρίζει ) , ολοένα (γυρνά ), σπαραχτικά (στριγγλίζει ) χειροπόδαρα (δεμένος) απελπιστικά αργά (γυρίζει )

Τα επίθετα και τα επιρρήματα είναι πολύ σημαντικά στοιχεία μιας εικόνας . Είναι οι αποχρώσεις του πίνακα ζωγραφικής !Τι μας λέει η επιλογή αυτών των επιθέτων ;

Μπορούμε να τα χωρίσουμε σε ομάδες (ένα είδος νοηματικής επανάληψης) Όλα τα επίθετα της κατηγορίας μεγέθους και δύναμης ( θεόρατο , θεόρατο , τεράστιο , σιδερένιο , αδυσώπητο ) που "ζωγραφίζουν " τον τροχό σα ένα τέρας , κάτι παντοδύναμο !

Τα επίθετα που δημιουργούν την αίσθηση της κόλασης και του αίματος , του θανάτου  ( μουχλιασμένο ,κοκκινόμαυρος , άλικοι , σπαρταριστή ,  ανθισμένη , φρέσκια , μοιραίο  )

Ήδη έχουμε εισέλθει πολύ πιο βαθιά μέσα στην εικόνα .Την εικόνα ενός παντοδύναμου τροχού βασανιστηρίου και θανάτου πάνω στον οποίον είναι δεμένοι "μιλιούνια "άνθρωποι .Εντείνεται η έννοια της κόλασης , του εφιάλτη , του παραλόγου κυρίως με τα επιρρήματα που υπογραμμίζουν την διάρκεια (ολοένα ,απελπιστικά αργά) που δυναμώνει το μαρτύριο ,αλλά και τον πόνο (σπαραχτικά /2 φορές , χειροπόδαρα )

Μπορεί κανείς να συνεχίσει έτσι και με άλλα στοιχεία του κειμένου ...

Ειδικά στην Μοντέρνα Ποίηση ο καλλιτέχνης "ζωγραφίζει " συχνά ελλειπτικά μια εικόνα τονίζοντας  συγκεκριμένες  πτυχές για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα που θέλει ο Λογοτέχνης .

Με το βαθύ στηθόδεσμο, τον ήλιο στα μαλλιά, κι αυτό
		το ανάστημα
	ίσκιοι και χαμόγελα παντού στους ώμους στους μηρούς στα γόνατα·
	ζωντανό δέρμα, και τα μάτια
	με τα μεγάλα βλέφαρα, (Σεφέρης , Ελένη ) Ένα παράδειγμα  μοντέρνας ποιητικής εικόνας ! Εδώ ο ποιητής προκειμένου να δώσει την εικόνα της Ελένης ,δεν προχωρεί σε πλήρη περιγραφή αλλά επιλέγει κάποια στοιχεία να τονίσει (στηθόδεσμο , μαλλιά , ώμους , μηρούς , γόνατα μάτια , βλέφαρα )  , ώστε να δοθεί ανάγλυφα η θηλυκότητα της γυναίκας (αυτό τον ενδιαφέρει ) κι όχι τα συγκεκριμένα σωματικά χαρακτηριστικά μιας αναφορικής περιγραφής ( ψηλή /κοντή , μελαχρινή /ξανθιά κλπ ). Τα σημεία αυτά του σώματος συνδέονται με απρόσμενους προσδιορισμούς που τονίζουν ακόμα περισσότερο την μαγεία και τον αισθησιασμό του πλάσματος .

Προσοχή σε κάποια λάθη που κάνατε !

1.Σ ένα αφηγηματικό λογοτεχνικό  κείμενο ο αφηγητής ΔΕΝ ταυτίζεται με τον συγγραφέα , ΠΟΤΕ .Ακόμα κι αν η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη και υπάρχουν στοιχεία αυτοβιογραφικά του συγγραφέα μέσα σ αυτήν( όπως συμβαίνει με τα κείμενα του Βιζυηνού , ο Γιωργής ΔΕΝ είναι ο Βιζυηνός ! ) Μιλάμε πάντα για αφηγητη , ο οποίος είναι πρόσωπο του Διηγήματος (ακόμα κι όταν είναι εξωδιηγητικός ,με την έννοια ότι αποτελεί υλικό του κειμένου)

Το ίδιο και στην ποίηση! Τότε μιλάμε για Ποιητικό Υποκείμενο .

2. "Γίνεται εύκολα αντιληπτό " Ποτέ ο καλλιτέχνης δεν έχει ως στόχο του να κάνει κάτι εύκολα αντιληπτό .Αυτός είναι ο στόχος του δάσκαλου ή του ινστρούχτορα ! Ο καλλιτέχνης θέλει να συλλάβει μ έναν τρόπο την αλήθεια ( την ομορφιά , τον πόνο , τον έρωτα , τον θάνατο , την φρίκη ....) και να δημιουργήσει με το υλικό του (όποιο έχει ,  ανάλογα με την Τέχνη του ) όσο γίνεται πιο πιστά , όσο γίνεται με πιο ισχυρό τρόπο έναν κόσμο που να την αντανακλά .Αυτό σπάνια είναι εύκολο ! Ούτε για να το φτιάξεις ,ούτε για να εισέλθεις .Θέλει ευαισθησία και μύηση (γνώση  και  εξοικείωση με τον κόσμο της Τέχνης και της Αναζήτησης) !