ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Σημαντικότατη επίδραση στη σύνθεση της λυρικής ποίησης άσκησε η μουσική με τη σημερινή, στενή σημασία της λέξης, όπως παραδίδουν έμμεσες και μεταγενέστερες μαρτυρίες. Μουσικές ανακαλύψεις και νεωτερισμοί καθ' όλη τη διάρκεια του 7ου αι. αφορούσαν κυρίως στον σχεδιασμό της λύρας και στην τέχνη της κιθαρωδίας. Μεγάλα κέντρα μουσικής παραγωγής στην ελληνική επικράτεια ήταν η Σπάρτη και η Λέσβος. Από τη Λέσβο η μουσική μαγεία της Ανατολής πέρασε στην Ελλάδα: γιατί η Αίγυπτος, η Βαβυλώνα και η Παλαιστίνη έδωσαν, διά των Ελλήνων αποίκων, πολλά ερεθίσματα σε όργανα και μουσική θεωρία. 

Σε ιδεολογικό επίπεδο, το έπος αφηγείται και υπερτιμά μια μυθική ιστορία, η πλοκή της οποίας εξαντλείται στο απώτερο παρελθόν, στην εποχή των θεών, των ημιθέων και των ηρώων-βασιλέων. Αντίθετα το λυρικό ποίημα αναφέρεται στο παρόν και το τιμά. Οι μυθικές πράξεις του παρελθόντος δεν αποτελούν αυτοσκοπό αλλά βοηθητικό μέσο που συμβάλλει στην εξύψωση του παρόντος. Στις ακλόνητες αξίες του έπους και στη σταθερότητα των χαρακτήρων του, στα κλέα ἀνδρῶν που περιγράφονται με γλώσσα εξόχως υψηλή και περίτεχνη, η λυρική σύνθεση αντιπαραβάλλει νέες, μεταβαλλόμενες αξίες, προβάλλοντας την ευμεταβλητότητα της ανθρώπινης φύσης με γλώσσα και ύφος σε όλο το βάθος της μεγάλης «φυσικής» απλότητας.

Σε επίπεδο μορφής : Στην τριτοπρόσωπη επική αφήγηση γεγονότων μέσα στον χρόνο,  η λυρική ποίηση παραπέμπει σε πρωτοπρόσωπη σύνθεση που περιγράφει καταστάσεις .

μολπή (ομηρική λέξη από το ρ. μέλπεσθαι ) = τραγούδι , 

μέλος = μελωδία 

μελοποιός (λέξη του 5ου π. Χ.  αιώνα ) =συνθέτης , τραγουδιστής 

λυρικός > από την λέξη λύρα (αρχαίο έγχορδο μουσικό όργανο ) χρησιμοποιείται για πρώτη φορά από τους Αλεξανδρινούς Γραμματικούς (2ος-1ος π. Χ. αι. ) . Αυτό , όμως. δεν σημαίνει ότι όλη η λυρική ποίηση συνοδεύονταν μόνο από λύρα .

Η λυρική ποιήση έχει μεγάλη ποικιλία ως προς τα είδη της , ως προς το αν ήταν γραμμένη για έναν τραγουδιστή ή για χορό (χορωδία) , την διάλεκτο που χρησιμοποιούσαν , τα πολύ διαφορετικά μέτρα , το αν ήταν γραμμένη προς τιμήν θεών ή ανθρώπων , το μουσικό όργανο που την συνόδευε .

Τα μουσικά όργανα

Αυλός: γοητεία και ενθουσιασμός  

Ο αυλός είναι το πιο σημαντικό πνευστό όργανο της αρχαιότητας. Αν και η τελειοποιημένη μορφή του πρέπει να προήλθε από την Ανατολή (Φρυγία), κάποιο απλούστερο είδος αυτόχθονος αυλού πρέπει να προϋπήρχε και στον ελληνικό κόσμο.

Με ένα ήθος δαιμονικό, που ταιριάζει στην ανυπόταχτη φύση της έμπνευσης (που συνεπαίρνει και παρασύρει με τη δύναμη του αλόγου), χρησιμοποιήθηκε σε τελετές (κοινές και μυστηριακές), ιδίως σε εκείνες του Διονύσου, σε πομπές, στο δράμα, στους μεγάλους πανελλήνιους αγώνες, και στα συμπόσια. Ακόμη, συνόδευε τους περισσότερους χορούς, θρησκευτικούς και μη, και ρύθμιζε τις κινήσεις των κωπηλατών και το βήμα των στρατιωτών.

.

Η λύρα συντροφιά και εκπαίδευση

Το κατεξοχήν εθνικό έγχορδο όργανο: για τον ήχο του τον διαυγή, και τον γαλήνιο, το αριστοκρατικό και αρρενωπό ήθος του (σε άκρα αντίθεση προς τον «κοινό» και μυστηριώδη αυλό), συνδέθηκε με τη λατρεία του θεού του φωτός και της αρμονίας, του Απόλλωνα, και χρησιμοποιήθηκε ως το κατεξοχήν όργανο για την εκπαίδευση των νέων. Ούτε πολύπλοκο ούτε ιδιαίτερα ηχηρό, ήταν κατάλληλο για κοινωνικές εκδηλώσεις -και συμπόσια- κλειστών χώρων, αλλά ανεπαρκές για τους μεγάλους υπαίθριους μουσικούς αγώνες, όπου οι μουσικοί υποχρεώνονταν να καταφύγουν στη συγγενική του τη βαθύφωνη κιθάρα.

Η κιθάρα: όργανο συναυλίας   

    Ακούστε την ! :  https://www.youtube.com/watch?v=ixnDNz8hp2U

Βαρύ και γεροδεμένο έγχορδο όργανο, τελειοποιημένη και επεξεργασμένη μορφή της λύρας: λόγω του εν γένει μεγέθους της, αλλά κυρίως της κατασκευής του ηχείου της, έβγαζε τόνο ηχηρότερο, πλατύτερο, πλουσιότερο. 

Παραλλαγές της λύρας : Η φόρμιγξ (-γγος), η ιαμβύκη , η βάρβιτος .

του Ι. Ν. Καζάζη (με τη συνεργασία της Μαργαρίτας Σωτηρίου)